Του Γιάννη Παπαδόπουλου

Ο λόγος βέβαια, για την αναφορά του πρωθυπουργού στον Λατούς και στην – λες και βγαλμένη από το περί… μεταμοντέρνου θεάτρου επεισόδιο της σειράς Κωνσταντίνου και Ελένης – «ολιγαρκή αφθονία». Αλλά, και ποιο το σκάνδαλο θα πει κανείς; Δεν μπορεί ο πρωθυπουργός και ένας θεωρητικός να έχουν άποψη;

Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με καμία θεωρία και καμία άποψη, ακόμα κι αν η άποψη είναι μεταμοντέρνως… θεατρική. Ζούμε σε μία δημοκρατία η οποία, σε αρκετά θέματα, είναι αρκούντως φιλελεύθερη.

Για παράδειγμα, η δημοκρατία μας είναι αρκετά φιλελεύθερη για να μας επιτρέψει να κάνουμε τις θεωρίες μας πράξη: αν είμαι κομουνιστής ή σοσιαλιστής και θέλω να φτιάξω μια κοινότητα όπου όσοι συμμετέχουμε θα κερδίζουμε χρήματα ανάλογα με τις δυνατότητές μας, θα τα τοποθετούμε σε έναν κοινό λογαριασμό, και ο καθένας μας θα καταναλώνει σύμφωνα με τις ανάγκες του, κανείς δεν θα με εμποδίσει.

Αντίστοιχα, αν κάποια πιστεύει πως η θεωρία της ολιγαρκούς αφθονίας είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος ζωής, αν δηλαδή ονειρεύεται έναν κόσμο με άμεση δημοκρατία σε μικρές κοινότητες, εθελούσια απλότητα, oριζόντιες δομές, μια κοινωνία συμβιωτισμού, δηλαδή αν επιθυμεί την υποβοηθούμενη συρρίκνωση έως τον ολικό μετασχηματισμό της οικονομίας, της πολιτικής και της ίδιας της ανθρώπινης ψυχής, κανείς δεν θα την εμποδίσει να περιορίσει τις ανάγκες της και να ζήσει πιο φτωχικά. Μάλιστα, κανείς δεν θα την εμποδίσει να εκθέσει τον τρόπο ζωής της δημόσια και να καλέσει όποιον επιθυμεί να τον δοκιμάσει.

Το πραγματικό σκάνδαλο είναι πότε όλες αυτές οι θεωρίες θα σταματήσουν να είναι θεωρίες και θα γίνουν επιλογές… αλλά από αυτούς που τις πιστεύουν! Ας ξεκινήσουν από τους εαυτούς τους και τον τρόπο ζωής τους, και πού ξέρουν, μπορεί να ζηλέψουν και άλλοι… Γιατί, αν κάποιος δεν υποκρίνεται, η ιδεολογία του αντικατοπτρίζεται από τον τρόπο ζωής του!

*Ο  Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Φιλελεύθερος” την 21η Μαρτίου 2019

Του Άρη Κωνσταντινίδη

-Κύριε Κωνσταντινίδη μου, ευχαρίστως να σας δώσει ένα μικρό δάνειο η τράπεζα μας αλλά όπως καταλαβαίνετε χρειάζεται κάποια εξασφάλιση.

-Μα έχω περιουσιακά στοιχεία, δεν αρκούν αυτά;

-Εννοείτε το σπίτι, το μαγαζί κλπ; Αυτές είναι χρονοβόρες και πολυέξοδες διαδικασίες. Χρειάζονται δικηγόροι, λογιστές κλπ…

-Τότε τι είδους άλλη εξασφάλιση θα μπορούσα να σας δώσω;

-Επιταγές πελατών σας έχετε στα χέρια σας;

-Όχι διότι κατά βάσιν ασχολούμαι με τη λιανική πώληση. Άλλος τρόπος υπάρχει;

-Ναι. Να έχετε κάποια χρήματα. Δηλαδή να μας καταθέσετε ένα ποσόν και στη συνέχεια η τράπεζα να σας εγκρίνει (!) ένα ισόποσο δάνειο.

-Συγγνώμη αλλά δε νομίζω πως σας καταλαβαίνω…Αν είχα το ποσόν αυτό γιατί να έρθω σε εσάς να ζητήσω δάνειο; Για να χρεωθώ με τόκους χωρίς λόγο;

-Θα μπορούσε το ποσόν αυτό να μην είναι δικό σας. Να είναι ας πούμε κάποιου οικείου σας που σας εμπιστεύεται. Καταθέτει εκείνος τα χρήματα, παίρνετε εσείς το δάνειο….

-Με συγχωρείτε αλλά πάλι δε σας καταλαβαίνω. Αν ο οικείος μου που θα έχει το χρήμα με εμπιστεύεται, γιατί να μη μου χορηγήσει εκείνος το δάνειο; Δηλαδή… εσείς ως τράπεζα τι θα κάνετε ακριβώς;

-Εμείς ως τράπεζα προσπαθώ να σας εξηγήσω με ποιόν τρόπο κινούμαστε, τουλάχιστον σήμερα. Εσείς σκεφτείτε και όταν έχετε νέα μου λέτε. Καλή σας μέρα.

Ζήτησα δάνειο από την Εθνική Τράπεζα κι όχι από τη χρεοκοπημένη Άττικα. Δεν γύρεψα 100 χιλιάδες, αλλά μόνο δέκα. Δεν προσπάθησα να πάρω καταναλωτικό δάνειο (ποτέ δεν πήρα κάτι τέτοιο, ακόμα και τις εποχές που οι τράπεζες παρακαλούσαν), αλλά επιχειρηματικό, για τη διευκόλυνση της εργασίας μου.  Προσφέρθηκα να βάλω ενέχυρο το ελεύθερο βαρών σπίτι μου και δεν το δέχτηκαν. Όμως… εγώ δεν λέγομαι Πολάκης, λέγομαι μόνο Κωνσταντινίδης!

*Ο  Άρης Κωνσταντινίδης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 20η Μαρτίου 2019

Του Γιάννη Παπαδόπουλου

Η Εφορία κατέχει αναμφίβολα τις καλύτερες εισπρακτικές ικανότητες, μιας και έχει τη δυνατότητα να παίρνει όσο εισόδημα επιθυμεί από τον κάθε φορολογούμενο, και ακολουθούν πολλές άλλες δημόσιες υπηρεσίες με εντυπωσιακά υψηλές εισπράξεις, ειδικά συγκριτικά με τα εισοδήματα των πολιτών/πελατών. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχουν κάποιες λίγες, όπως η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης – Αποχέτευσης του παρακάτω παραδείγματος, οι οποίες δεν τα πάνε και τόσο καλά. Ας δούμε το περιστατικό.

Ενοικιαστής επισκέπτεται την εν λόγω ΔΕΥΑ και ζητά να έρχεται ο λογαριασμός του νερού στο όνομά του, καθότι μόλις μετακόμισε στο εν λόγω διαμέρισμα. Η υπηρεσία τού απαντά ότι δεν δύναται, καθότι ακόμα και αν μετακομίσει σε διπλανό δήμο δεν θα μπορεί να τον εντοπίσει. Έτσι, ο λογαριασμός συνεχίζει να έρχεται στο όνομα του ιδιοκτήτη..

Περνάει το πρώτο δίμηνο και ο νέος ένοικος πάει να πληρώσει τον λογαριασμό που έχει έρθει στο όνομα του ιδιοκτήτη. Προς μεγάλη του έκπληξη, ο υπάλληλος αρνείται! Ζητώντας τον λόγο από τον υπάλληλο, παραπέμπεται στην προϊσταμένη. Εκείνη του λέει πως δεν μπορεί να πληρώσει τον νέο λογαριασμό γιατί ο ιδιοκτήτης του ακινήτου δεν έχει πληρώσει τα χρέη που άφησε ο προηγούμενος ένοικος.

Ο ένοικος της εξηγεί πως αυτό είναι μάλλον δύσκολο, καθότι ο ιδιοκτήτης δεν δύναται να αποπληρώσει ούτε καν τα δικά του χρέη: μέσω της λεγόμενης «Κατάσχεση εις χείρα τρίτου» ο ενοικιαστής καταθέτει το ενοίκιο απευθείας σε λογαριασμό της εφορίας.

Η απάντηση, όμως, που παίρνει είναι αποστομωτική: η προϊσταμένη δεν μπορεί να του επιτρέψει να πληρώσει τον λογαριασμό που αντιστοιχεί στην χρήση που έκανε, γιατί έτσι δεν θα ανέβει αρκετά το χρέος ώστε να του κόψει το νερό και να πιέσει τον ιδιοκτήτη να πληρώσει!

Δηλαδή, επειδή η εν λόγω υπηρεσία, με ευθύνη αυτών που την έφτιαξαν και τη διοικούν, δεν μπορεί, με τις υπάρχουσες τεχνολογικές δυνατότητες και με τον δημόσιο χαρακτήρα της, να χρεώσει τον πραγματικό χρήστη των υπηρεσιών της, μία δημόσια λειτουργός θέλει να εξαναγκάσει έναν τρίτο σε αδυναμία (τον ιδιοκτήτη) να πληρώσει τα χρέη ενός άλλου (του πρώην ενοίκου), κόβοντας το νερό στα ανήλικα παιδιά ενός τέταρτου (του νέου ενοικιαστή), με πιθανότερο αποτέλεσμα τελικά, όχι μόνο να μην πάρει τα λεφτά της, αλλά να φέρει τον ιδιοκτήτη σε ακόμα πιο δυσχερή θέση, αφού το σπίτι του θα μείνει ξενοίκιαστο!

Δηλαδή,  μία κρατική επιχείρηση στην οποία έχει δοθεί μονοπώλιο ώστε να προστατεύσει τον κόσμο από την «λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού», δεν διστάζει να χρησιμοποιεί τους πελάτες της ως μέσο για να εισπράξει την αμοιβή της, μετατρέποντας το πολύ μικρό κόστος τού να έρθει σε συνεννόηση με την εφορία, σε εκβιασμό προς μία οικογένεια και έναν ιδιοκτήτη σε αδυναμία.

Τα παραδείγματα χρήσης των ανθρώπων ως μέσo από το δημόσιο είναι πολλά: ιατρικά τμήματα που κάνουν παιδί και οικογένεια μπαλάκι για να λύσουν οι δύο διευθυντές τις προσωπικές τους διαφορές, πολιτικοί που ψηφοθηρούν εις βάρος της υγείας ανθρώπων που παραγκωνίζονται σε νοσοκομεία για να εξυπηρετηθούν ημέτεροι, κτλ.

Τελικά, μάλιστα, ίσως η λέξη «μέσο» που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τη χρήση διαμεσολαβητή με το δημόσιο, να μην αναφέρεται στον ενδιάμεσο, αλλά στον άνθρωπο που παραγκωνίζεται και ο οποίος έχει μειωθεί από αξιοσέβαστο υποκείμενο σε μέσο επίτευξης των στόχων κάποιου άλλου.

Ποιος φταίει, όμως, και τι μπορούμε να κάνουμε;

Το πρώτο πράγμα που φταίει είναι η έλλειψη περιβάλλοντος ανταγωνισμού και το συνεπαγόμενο αίσθημα οκνηρούς παντοδυναμίας που προκαλεί το προστατευόμενο μονοπώλιο. Δηλαδή, αν δραστηριοποιούνταν παραπάνω από μία επιχείρηση π.χ. στη διαχείριση (και όχι απαραίτητα στην ιδιοκτησία) του συστήματος διανομής του νερού και υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ τους, οι εταιρείες θα αναγκάζονταν να βελτιώσουν κατά πολύ τις προσφερόμενες υπηρεσίες τους, καθώς και να καινοτομήσουν για να προσελκύσουν πελάτες – κάτι αντίστοιχο που γίνεται τώρα με το ηλεκτρικό ρεύμα και έγινε στο παρελθόν με τις τηλεπικοινωνίες.

Το δεύτερο πράγμα που φταίει είναι ο διττός ρόλος του κράτους ως εγγυητής της νομιμότητας και ως επιχειρηματίας. Δηλαδή, όταν το κράτος είναι επιχειρηματίας, σε ποιο βαθμό θα μπορέσει να εγγυηθεί τους όρους ορθού ανταγωνισμού με τους ανταγωνιστές του ή να παίξει τον ρόλο του διαιτητή μεταξύ τους; Δηλαδή, πώς είμαστε σίγουροι ότι θα ακολουθήσει τον δύσκολο δρόμο της καινοτομίας και της βελτίωσης των προσφερόμενων υπηρεσιών για να προσελκύσει πελάτες, και όχι τον εύκολο δρόμο για όποιον έχει και το καρπούζι και το μαχαίρι, δηλαδή να χρησιμοποιήσει και τις επιχειρήσεις ως μέσα για να πετύχει τους δικούς του στόχους;

Συμπερασματικά, λοιπόν, όπως τα Κράτη Δικαίου έχουν μεριμνήσει για τον διαχωρισμό των εξουσιών (νομοθετική-εκτελεστική-δικαστική), έτσι ίσως θα πρέπει να υπάρξει διάκριση μεταξύ της εποπτικής εξουσίας και της επιχειρηματικότητας. Αλλιώς, είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε το γράσο στα γρανάζια του κρατισμού.

 *Ο κος Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 16 Μαρτίου 2019.

Του Γιώργου Αγγελόπουλου

Η, ιστορικά επιβεβαιωμένη, θεωρία της ελεύθερης αγοράς βασίζεται σε μία αρχή: Κανένας δεν μπορεί να σχεδιάσει κεντρικά, να τιμολογήσει και να διακινήσει αγαθά και υπηρεσίες αποτελεσματικότερα από το πλήθος των ελεύθερα συναλλασσόμενων ατόμων που λαμβάνουν ατομικά οικονομικές αποφάσεις. Η κρίσιμη διαφορά μεταξύ του κεντρικού σχεδιασμού και της ελεύθερης αγοράς ήταν το έλλειμμα πληροφορίας του πρώτου. Και στο τέλος του 20ου αιώνα το θέμα έληξε πανηγυρικά. Τα συστήματα κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας είτε κατέρρευσαν είτε εισήγαγαν στις οικονομίες τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς για να επιβιώσουν. Ζούμε σε μια εποχή που η ελευθερία και η αποτελεσματικότητα συνάδουν. Όσο πιο ελεύθερη είναι μια κοινωνία, τόσο αποτελεσματικότερη είναι η οικονομία της. Αυτό επιβεβαιώνουν κι οι διάφοροι δείκτες διεθνών οργανισμών που μετρούν τέτοια πράγματα.

Σιγά-σιγά, όμως, βρισκόμαστε σε νέες συνθήκες οι οποίες θα θέσουν σε δοκιμασία την αρχή αυτή. Πλέον οι μηχανές (οι αλγόριθμοι, αν προτιμάτε) που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε, να συναλλασσόμαστε και να αντλούμε γνώσεις και πληροφορίες αποκτούν δυνατότητες που μπορούν να κάνουν εφικτά τα πιο υγρά όνειρα των κεντρικών σχεδιαστών. Από την οικονομία μέχρι την διακίνηση των ιδεών, κυβερνήσεις και εταιρείες αποκτούν περισσότερα εργαλεία ελέγχου, πρόβλεψης και, μεσοπρόθεσμα, ελέγχου των ανθρώπινων συμπεριφορών, άρα της αγοράς και της κοινωνίας. Τεχνολογικές καινοτομίες όπως τα social media, το machine learning, η τεχνητή νοημοσύνη και τα big data, αντλούν και επεξεργάζονται όλο και αποτελεσματικότερα τις τεράστιες ποσότητες πληροφορίας που εμείς οι ίδιοι παρέχουμε για να διευκολύνουμε τις ζωές μας. Ο γραφειοκράτης κεντρικός σχεδιαστής του παρελθόντος ήταν αδύνατο να προβλέπει και να γνωρίζει τα εκατομμύρια αναγκών των πολιτών της χώρας που διοικούσε. Ο αλγόριθμος θα μπορεί.

Κι αν έχει την πληροφορία ο «γραφειοκράτης», σημαίνει ότι θα μπορέσει να σχεδιάσει την οικονομία; Θα υπακούσουν τα ελεύθερα άτομα στα κελεύσματά του; Ο οικονομικός κεντρικός σχεδιασμός του 21ου αιώνα θα χρησιμοποιεί περισσότερο τα εργαλεία που καθόρισαν τα αποτελέσματα στις αμερικανικές εκλογές παρά τα απαρχαιωμένα πενταετή πλάνα των σοβιετικών και την αυστηρή κατά τόπους εφαρμογή από εντολείς του Κόμματος. Τα αυταρχικά καθεστώτα ανά την υφήλιο αποκτούν μια διευρυμένη εργαλειοθήκη που ίσως τους επιτρέψει να κυριαρχήσουν οικονομικά, ακριβώς όπως οι φιλελεύθερες δημοκρατίες κυριάρχησαν μετά τον Β’ ΠΠ. Πλέον η διαταγή για εφαρμογή ποσοτικών στόχων δεν θα χρειάζεται να φτάσει στα ορυχεία μέσω του κομματικού κομισάριου με φόβητρο διακοπές στη Σαχαλίνη. Code is Law, όπως είχε πει ο L. Lessig. Ο κώδικας, όπως έχουμε δει, διαμορφώνει ήδη τις timeline στα κοινωνικά δίκτυα και επηρεάζει χωρίς ουδετερότητα τον πολιτικό διάλογο και τις θέσεις μας για την κοινωνία και την οικονομία. Ο κώδικας που θα διατρέχει τις χιλιάδες καθημερινές λειτουργίες που κάνουμε, θα μπορεί να τις επηρεάζει προς τα ‘κει που αποφασίζει ο σχεδιαστής του.

Κάθε αυταρχική κυβέρνηση θα μπορεί να επεμβαίνει αποφασιστικά, όχι μόνο στο κανονιστικό πλαίσιο της οικονομίας όπως κάνει ήδη, αλλά στις διαθέσεις των επιμέρους ατόμων. Αυτό, δεν αποκλείεται, να δώσει στον αυταρχισμό το πάνω χέρι. Ήδη κινήματα στη Δύσης με– κατά κύριο λόγο – απολυταρχικής καταγωγής αιτήματα δείχνουν πως οι έννοιες ελευθερία και ευημερία έχουν αρχίσει να αποσυνδέονται στις συνειδήσεις πολλών ανθρώπων.

Αυτό είναι το σύμπτωμα των φιλοσοφικών ανακατατάξεων που προκάλεσαν οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών. Από τη γενετική ως τις κοινωνικές επιστήμες και από την επιστήμη του κλίματος ως τα συμπεριφορικά οικονομικά διαμορφώνεται ένα consensus που, αν μη τι άλλο, υποβιβάζει την ελεύθερη βούληση και την ατομικότητα. Στατιστικές που εμφανίζονται όλο και συχνότερα δείχνουν πως το ίδιο το κοινωνικό περιβάλλον ή άλλα κληρονομημένα στοιχεία καθορίζουν το μέλλον του κάθε ατόμου περισσότερο από τις επιλογές του. Οι φόβοι αυτοί πολλαπλασιάζονται από τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας: δεν έχει σημασία αν είσαι καλός οδηγός μεταφορών, όλοι οι οδηγοί μεταφορών θα είναι άνεργοι σε είκοσι χρόνια. Απότοκο αυτών των βημάτων είναι και η, όλο και ισχυρότερη, πολιτική των ταυτοτήτων, τα identity politics της δεξιάς και της αριστεράς: δεν είναι σημαντικό ποιος είσαι αλλά πού ανήκεις.

Άρα το μέλλον είναι μια δυστοπία αυταρχισμού; Ένα Matrix στο οποίο η ελεύθερη βούληση είναι μια ψευδαίσθηση και κάθε μας επιλογή είναι επιβεβαίωση των προβλέψεων ενός αλγορίθμου που μας ξέρει καλύτερα από εμάς τους ίδιους; Κάθε νέα τεχνολογική αλλαγή, κάθε κοινωνική ανησυχία και κάθε δράση των κυβερνήσεων και των ισχυρών του κόσμου πρέπει να έχει ως μετρήσιμο μέγεθος τη μεταβολή της ελευθερίας του ατόμου. Οι παλιοί διαχωρισμοί έχουν ελαφρώς μετασχηματιστεί και όλο και περισσότερες φορές η στάση απέναντι στους συνήθης «κακούς» θα είναι παραπλανητικός οδηγός.

Στα δύσβατα ιδεολογικά ζητήματα του μέλλοντος οι φιλελεύθεροι πρέπει να θυμόμαστε τις απαρχές: το αξίωμα ότι κάθε άτομο ανήκει στον εαυτό του και το δικαίωμα κάθε ατόμου να ζει ελεύθερο και ελεύθερα να επιδιώκει την ευτυχία του.

*Ο κος Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 15 Μαρτίου 2019.

Του Άντη Ζέρβα

Πριν από 30 χρόνια τέτοια εποχή, βρισκόμασταν οκτώ μήνες πριν πέσει το Τείχος του Βερολίνου. Απέμεναν τρεις μήνες για να πάμε στις πρώτες από τις τρεις εκλογές που θα ακολουθούσαν σε διάστημα ενός χρόνου. Τα τηλέφωνα είχαν ακόμα καντράν και η ιδιωτική τηλεόραση μπουσουλούσε, πριν κάνει τα πρώτα της βήματα.

Όσο γινόντουσαν αυτά, ένας Tim Berners Lee σε κάποιο CERN υλοποιούσε το όραμά του για έναν κόσμο στον οποίο υπολογιστές θα επικοινωνούσαν μεταξύ τους και θα μετέδιδαν πληροφορίες με ταχύτητα. Το όραμά του αυτό, το ονόμασε ο ίδιος Παγκόσμιο Ιστό ή World Wide Web.

Να ‘μαστε λοιπόν, 30 χρόνια μετά, σε έναν κόσμο αγνώριστο, τον οποίο ακόμα και ο Tim Berners Lee δεν θα μπορούσε να περιγράψει σε όλες του τις εκφάνσεις.

Έναν κόσμο με απίστευτα πλεονεκτήματα: επικοινωνίες σχεδόν μηδενικού κόστους με κάθε γωνιά του πλανήτη, διάχυση της επιστημονικής γνώσης, ιατρικές πράξεις εξ αποστάσεως, διεθνείς συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο, επικοινωνία, δικτύωση, ανάδυση νέων επαγγελμάτων και ευκαιριών, οικονομική ανάπτυξη.

Αλλά και έναν κόσμο με νέους κινδύνους: fake news, hackers, ηλεκτρονικές απάτες, πόλεμος πληροφοριών, παρακολούθηση δραστηριοτήτων και εύκολο profiling πολιτών.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που τόσο μεγάλες αλλαγές έχουν συντελεστεί σε τόσο λίγο χρόνο, στην διάρκεια μόλις μίας γενιάς. Είναι νωρίς να μιλήσουμε για θετικό ή αρνητικό ισοζύγιο, αν και δισεκατομμύρια άνθρωποι είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να εκτοξεύεται στην εποχή του internet και χώρες χωρίς πλούσιους φυσικούς πόρους είδαν μια ευκαιρία να ξεχωρίσουν.

Με αφορμή τα 30 χρόνια από την ίδρυση του World Wide Web, θα ήθελα να εστιάσω σε τρία σημεία της Ιστορίας του. Το πρώτο είναι το ίδιο το όραμα του Tim Burners Lee, σύμφωνα με την Wikipedia, «για ένα κόσμο όπου ο καθένας θα μπορούσε να ανταλλάσσει πληροφορίες και ιδέες άμεσα προσβάσιμες από τους υπολοίπους», έναν κόσμο με ελευθερία στην πληροφόρηση.

Το δεύτερο είναι το περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε. Ένα περιβάλλον επιστημονικής ελευθερίας, χωρίς την καθοδήγηση κάποιας κρατικής οντότητας.

Το τρίτο είναι η ίδια η εξέλιξή του. Όλες αυτές οι κοσμογονικές αλλαγές, δεν έγιναν βάσει προβλέψεων και αρχικού σχεδίου, αλλά με την ελεύθερη συμμετοχή εκατομμυρίων και – πλέον – δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Και εδώ είναι ίσως το κυριότερο στοιχείο του και μια μεγάλη υποθετική ερώτηση: θα μπορούσε ποτέ το Διαδίκτυο να είχε προκύψει ως αποτέλεσμα κεντρικού σχεδιασμού;

*Ο Άντης Ζέρβας είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 14 Μαρτίου 2019.

Του Γιάννη Παπαδόπουλου*

Έτυχε να δω στο facebook τη διαφήμιση κάποιας μάλλον κινέζικης ασφαλιστικής εταιρίας στην οποία ένας νεαρός ασιάτης αποφάσισε στον γάμο του να μιλήσει για τους γονείς του. Αναλύοντας την παιδική του ηλικία, αυτό που ισχυρίστηκε ήταν πως το μεγαλύτερο δώρο που του έκαναν οι γονείς του, δεν ήταν τα μαθήματα πιάνου, οι ωραίες διακοπές και τα ιδιαίτερα μαθήματα, αλλά το… συνταξιοδοτικό τους πρόγραμμα! Ναι, καλά διαβάσατε, το συνταξιοδοτικό των γονέων, όχι του παιδιού (και όχι, δεν το είπε με την έννοια ότι μπορεί τώρα να ζει από τη σύνταξη των γονιών του!).

Η λογική είναι η εξής: για να μπορέσει ένα παιδί, φτάνοντας στην παραγωγική και αναπαραγωγική ηλικία να είναι ελεύθερο να δημιουργήσει τόσο επαγγελματικά όσο και οικογενειακά, θα πρέπει οι γονείς του να έχουν φροντίσει τη δική τους οικονομική ανεξαρτησία ώστε να απαλλάξουν το παιδί από αυτήν την έγνοια. Για να το καταφέρουν αυτό οι γονείς, μπορεί και να χρειαστεί να «θυσιάσουν» κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να προσφέρουν τόσο στον εαυτό τους, όσο και στο παιδί τους (ακριβές διακοπές, ιδιωτικά σχολεία κτλ) έτσι ώστε να εξασφαλίσουν τη δική τους αυτονομία στο μέλλον.

Σκεφτείτε τώρα ποια είναι η (στερεοτυπική) επικρατούσα γονική φιλοσοφία στην Ελλάδα. Αρχικά, εστιάζουμε την προσοχή μας στις σπουδές των παιδιών μας και στις παροχές που μπορούμε να τους προσφέρουμε: ατελείωτες (βαρετές) δραστηριότητες για να «ακονίσουμε» τις δεξιότητές τους και ιδιαίτερα μαθήματα για να περάσουν στη σχολή που θέλουν (ή που τους έχουμε πιπιλίσει το μυαλό να θέλουν).

Μόλις με το καλό περάσουν σε κάποια σχολή, «επενδύουμε» – μιλάω πάντα στερεοτυπικά, επαναλαμβάνω – στη δυνατότητά τους να μένουν σε ωραία και άνετα σπίτια μόνα τους, στο να μετακινούνται με το δικό τους αμάξι, στο να μη χρειάζεται να δουλεύουν καθόλου κατά την διάρκεια των σπουδών τους, κτλ.

Ταυτόχρονα, τους χτίζουμε ένα σπίτι δίπλα στο δικό μας και, ενδόμυχα, περιμένουμε να μας επιστρέψουν τη βοήθεια που τους δώσαμε, βοηθώντας μας κατά τα γηρατειά μας . Έτσι, φτάνουμε στη σύνταξη καταχρεωμένοι και κατά-αγχωμένοι , έχουμε δεσμεύσει – ή τουλάχιστον κινητροδοτήσει – τα παιδιά μας να μείνουν στο σπίτι που τους φτιάξαμε και να κάνουν τη δουλειά για την οποία επενδύσαμε τόσα και τα έχουμε εκβιάσει και λίγο συναισθηματικά ώστε να μας φροντίσουν όταν το χρειαστούμε.

Συμπερασματικά, λοιπόν, ο φιλελευθερισμός που έχει ανάγκη η Ελλάδα την παρούσα στιγμή για να αναπτυχθεί ίσως να μην είναι πρωτίστως οικονομικός. Μάλλον είναι πρωτίστως.. οικογενειακός! Χρειάζεται να μεγαλώσουμε παιδιά που θα μπορούν να σχεδιάσουν και να ανασχεδιάσουν τη ζωή τους αναλαμβάνοντας την πλήρη ευθύνη, δηλαδή καθ΄ όλα ώριμους Πολίτες. Ο δικός μας ρόλος, θα πρέπει – τουλάχιστον από όταν ενηλικιωθούν – να είναι ελάχιστος: να ξέρουν ότι υπάρχει ένα πιάτο φαΐ, ένας καναπές και κάποια χρήματα αν, ω μη γένοιτο, τα χρειαστούν.

Ο βασικός μας ρόλος, όμως, είναι να μη μας έχουν έγνοια. Να ξέρουν πως είμαστε εντάξει και πως εμείς είμαστε το δίχτυ τους και όχι αυτά το δικό μας. Άλλωστε ο ρόλος είναι οι γονείς να προσφέρουν στα παιδιά τους, όχι το αντίστροφο. Όταν μεγαλώσουν τα παιδιά δεν χρωστούν τίποτε στους γονείς τους παρά μόνο στα δικά τους παιδιά, πρωτίστως τουλάχιστον!

*Ο Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 25 Φεβρουαρίου 2019.

Του Διονύση Κατρανίτσα

«Ένα φάντασμα στοιχειώνει την Ευρώπη» έγραφε στον υπέρτιτλό της η Il Manifesto, τέσσερα χρόνια πριν – τον Φεβρουάριο του 2015 – ανακοινώνοντας την έναρξη των διαπραγματεύσεων της ελληνικής κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα και παραφράζοντας τη ρήση του Καρλ Μαρξ όπως ολοκληρωνόταν στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «..το φάντασμα του κομμουνισμού, οι δυνάμεις της παλιάς Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να ξορκίσουν αυτό το φάντασμα..»

Στον Guardian της 27ης Φεβρουαρίου ο Antonio Negri ένωνε κι αυτός τη φωνή του προσθέτοντας και τους Podemos στην εξίσωση για την ανατροπή της παλιάς Ευρώπης.

Και στο άρθρο του αυτό σκιαγραφούσε το σκιάχτρο του «νεο-φιλελευθερισμού» που φόρτωσε χρέη στους λαούς για να πλουτίσουν οι διεφθαρμένες και φοροδιαφεύγουσες ευρωπαϊκές ελίτ.

Συνεχίζοντας, ο Antonio Negri, ξεκάθαρα είχε εναποθέσει τις ελπίδες του στον Αλέξη Τσίπρα όχι μόνο για να οδηγήσει σε μια νέα φεντεραλιστική Ευρώπη αλλά και για μια νέα συνθήκη ασφάλειας για την Ευρώπη έξω από το ΝΑΤΟ.

Η κρίση, οικονομική και θεσμική, στην Ευρώπη γέννησε παράλληλα με τον ΣΥΡΙΖΑ και τους PODEMOS και τους εξτρεμιστές από την άλλη πλευρά, στα δεξιά. Λίγο αργότερα αυτοί (τα αντανακλαστικά της αριστεράς να επωφεληθούν με κάθε προβληματική κατάσταση είναι παροιμιώδη) αλλά φαίνεται να παίρνουν το πάνω χέρι σε περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Έχουμε, φυσιολογικά σε συνθήκες κρίσης, την εμφάνιση ακραίων και φανατικών και από τις δύο πλευρές. Και από την Αριστερά και από τη Δεξιά.

Δεν έχουμε, όμως, την ίδια εξέλιξη και από τις δύο πλευρές.

Ενώ από τη μια η ευρωπαϊκή Αριστερά έφτιαξε το εικόνισμα του Αλέξη Τσίπρα και του Ιγκλέσιας, για να απογοητευτεί γρήγορα μια που η πραγματικότητα επιβάλλεται ταχύτατα και απαιτεί μια ραχοκοκκαλιά αξιών και ικανοτήτων για να αντιμετωπίσει κάποιος τα ζητήματα που ανακύπτουν στην διακυβέρνηση των χωρών της Ευρώπης, από την πλευρά των συντηρητικών είδαμε μια πολεμική απέναντι στους «δικούς» της εξτρεμιστές.

Για να μην παρεξηγηθώ, πολλοί άνθρωποι της Αριστεράς εμφανίστηκαν σκεπτικοί, ακόμη και εχθρικοί, απέναντι σε αυτή την ακραία αριστερή πολιτική (του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και των PODEMOS) αλλά ταυτόχρονα εμφανίζονται εξοστρακισμένοι από όλες τις αριστερές πολιτικές τους παρέες και οι πιο αποφασιστικοί επιλέγουν, εξόριστοι πια, να στηρίζουν κεντροδεξιές πολιτικές.

Πάντοτε η αριστερή πολιτική, η γνήσια – αυτή που πάντα πρέπει να ξαναβουτά στα ιερά κείμενα του ιστορικισμού – είναι πολιτική για έναν και μοναδικό απόλυτο στόχο. Έναν στόχο που προκύπτει από την ιστορική αναγκαιότητα, το αναπόδραστο αποτέλεσμα των νόμων της κοινωνικής εξέλιξης.

Και έτσι η θέση του καθένα σε αυτή την αριστερή συμμαχία κρίνεται ανάλογα με την αποφασιστικότητα – έστω στα λόγια – να φτάσει στα άκρα για την επίτευξη αυτής της ιστορικής αναγκαιότητας.

Από την άλλη, την πλευρά των «συντηρητικών» της κεντροδεξιάς αν θέλετε, η πολιτική τους δράση περιλαμβάνει τη θεσμική δημοκρατία, την πολιτική του εθίμου και τον συμβιβασμό.

Δεν έχουν στόχο να λύσουν αποφασιστικά και οριστικά ηθικολογικά ζητήματα.

Έτσι οι εκκεντρικοί εξτρεμιστές συντηρητικοί είναι απομονωμένοι και περιθωριακοί στον χώρο τους όσο και αν πετυχαίνουν ένα κύμα στην κορυφή του πότε πότε.

Και αυτοί οι εξτρεμιστές της Δεξιάς, αντίστοιχα με τους εξοστρακισμένους αριστερούς στους οποίους αναφέρθηκα παραπάνω, θα οδηγηθούν να υποστηρίζουν τις πολιτικές δυνάμεις της εξτρεμιστικής Αριστεράς για να δημιουργήσουν αυτό το Ευρωπαϊκό πολιτικό παράδοξο.

Δημοκράτες αριστεροί σε συνεργασία με την κεντροδεξιά και λαϊκιστές δεξιοί σε συνεργασία με την εξτρεμιστική αριστερά.
Είναι τελικά τόσο παράδοξο;

*Ο κ. Διονύσης Κατρανίτσας είναι μέλος της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 21η Φεβρουαρίου 2019.

Του Βασίλη Τσικνάκου*

Η απόρριψη της πρότασης της αντιπολίτευσης για την αναθεώρηση του άρθρου 106 του Συντάγματος πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, με τη συζήτηση να περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο γύρω από την ίδρυση ή μη, ιδιωτικών πανεπιστημίων – σημαντικότατο δεν αντιλέγω. Ένα άρθρο όμως, το όποιο σύμφωνα με το φιλελεύθερο καθηγητή Γιώργο Μπήτρο «άνοιξε το κουτί της Πανδώρας» για τον εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας. Για όσους δεν το γνωρίζουν στην πρώτη πρόταση της πρώτης παραγράφου ορίζεται ότι «Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το Kράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Xώρα…». Η ωμή και συνεχής παρέμβαση του κράτους στην οικονομική ζωή λοιπόν, ο κρατισμός, είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος από το 1975!!!

Η πολυνομία και οι συνεχείς τους τροποποιήσεις, οι ρυθμίσεις, οι παρεμβάσεις, αποτυπώνοντας το πνεύμα του Συντάγματος, είναι στην καθημερινότητα όλων. Στο όνομα της «προστασίας» σελίδες κανονιστικών διατάξεων και υποχρεώσεων, χωρίς καμία ουσία και νόημα, σπαταλούν χρόνο και χρήμα από τις επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη νέα τροποποίηση των Κανόνων ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ. (Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών), αυτού που κάποτε ονομάζαμε Αγορανομικός Κώδικας. Είναι αλήθεια βέβαια ότι ο νέος νόμος που βρίσκεται σε ισχύ από το 2013, είναι πολύ καλύτερος του παλαιότερου – κατόπιν συστάσεως και των δανειστών – αφού ανάμεσα στ’ άλλα απάλειψε όλες τις παλιές διατάξεις περί κανόνων αγορανομικής κοστολόγησης. Οι παλιότεροι θα θυμούνται τις αλήστου μνήμης εποχές όπου ήταν υποχρεωτική η υποβολή τιμοκαταλόγων στο Υπουργείο Εμπορίου, συνοδευόμενοι από αναλυτικά κοστολόγια για να τεκμαίρεται η όποια αύξηση τιμών και τα οποία συνοδευόμενα από τον απαραίτητο αριθμό πρωτοκόλλου, κατέληγαν σε κάποιο αραχνιασμένο ντουλάπι, μιας και ήταν άσκοπη και κυρίως αδύνατη η όποια αξιοποίηση τους. Όλα αυτά βέβαια με πρόσχημα την προστασία του καταναλωτή.

Παρά τις όποιες βελτιώσεις όμως, η πολιτεία εξακολουθεί να ορίζει απόλυτα όχι μόνο το πλαίσιο, αλλά και τις διαδικασίες μέσα στις οποίες πραγματοποιείται η εμπορική δραστηριότητα στη χώρα. Σε μία αντιστοιχία με την ορθόδοξη ελληνική δοξολογία, μέσα στις 180 περίπου σελίδες του νόμου, φαίνεται ξεκάθαρα η ιδιότυπη τριαδικότητα του ελληνικού κράτους. Αυτές του πατερούλη, του παντογνώστη, του τιμωρού.

Παρακολουθώντας από κοντά λόγω επαγγέλματος τα αγορανομικά ζητήματα τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια, διαπιστώνω ότι κάθε καινούργιος υπουργός, ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης, θέλοντας να προβάλει έναν φιλολαϊκό χαρακτήρα, τροποποιεί ή αναθεωρεί την υπάρχουσα κάθε φορά νομοθεσία ανακυκλώνοντας όμως πάντα την ίδια πατερναλιστική φιλοσοφία. Αυτό όμως που ουδείς φαίνεται να αντιλαμβάνεται, είναι ότι δεν χρειάζονται σελίδες νόμων παρά μόνο συνειδητοποιημένοι καταναλωτές και ελεύθερο επιχειρείν. Άλλωστε ένα πολύ μεγάλο μέρος των υποχρεωτικών εμπορικών πρακτικών καλύπτεται από το κοινοτικό πλαίσιο. Οι μόνες υποχρεώσεις που απομένουν στην πολιτεία είναι η ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού ούτως ώστε να επιτελεί με επιτυχία το έργο της, η απλοποίηση όλων των διαδικασιών και η διασφάλιση της σωστής ενημέρωσης των πολιτών. Και βέβαια επιτέλους να τροποποιήσει ή να καταργήσει το περιβόητο άρθρο 106.

Καταναλωτές που θα επιβραβεύουν ή θα αποδοκιμάζουν επιχειρηματικές και εμπορικές πρακτικές και επιχειρήσεις που θα ανταγωνίζονται για να καλύψουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πελατών τους, χρειάζεται η χώρα για να λειτουργήσει σωστά η αγορά. Μέχρι τότε θα ζούμε διάφορες κωμικοτραγικές καταστάσεις όπως τότε που ο συμπαθής Κίμων Κουλούρης, κυνηγούσε την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια από πάγκο σε πάγκο στις λαϊκές αγορές..

*Ο κ. Βασίλης Τσικνάκος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 19 Φεβρουαρίου 2019