Του Γιώργου Αγγελόπουλου*

Με αφορμή την ανησυχία που μοιράστηκα με δυο γονείς συμμαθητών της κόρης μου για το σχολείο στο οποίο είναι διοικητικά σχεδιασμένο να πάνε του χρόνου τα παιδιά μας, λέγαμε στο πρώτο μέρος του άρθρου αυτού πως η ελληνική εκπαίδευση έχει γιγάντιο έλλειμμα ελευθερίας επιλογών. Οι γονείς δεν μπορούν να επιλέξουν το σχολείο που θα φοιτήσουν τα παιδιά τους παρά μόνο αν ανήκουν σε οικονομικά εύρωστα στρώματα ή έχουν έναν τρόπο να παρακάμψουν το σύστημα δηλώνοντας ψευδή διεύθυνση. Οι υπόλοιποι μένουμε με ένα λόττο στο χέρι και την ελπίδα να τύχει στα παιδιά μας ένα καλό δημόσιο σχολείο.

Το ελληνικό δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης δημιουργήθηκε σε άλλες εποχές, με άλλες ανάγκες. Είναι ένα κλειστό και κεντρικά ελεγχόμενο σύστημα που παράγει λιγότερη εκπαίδευση από όση κοστίζει, ενώ καταφέρνει να δυσαρεστεί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Μόνοι ευνοημένοι του συστήματος μια υπεράριθμη διοικητική γραφειοκρατία και όσοι διορίστηκαν εκπαιδευτικοί για να εισπράττουν μια αργομισθία κι έχουν να δουν αίθουσα από τον καιρό που ήταν μαθητές οι ίδιοι. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί όχημα μιας πολυδάπανης διεκπεραίωσης μεταβαλλόμενων υπουργικών εμμονών και εξυπηρέτησης ατομικών συμφερόντων των παραπάνω ομάδων. Αρνείται να δώσει ελευθερίες γιατί οι ελευθερίες θα ανατρέψουν τη βολή όσων τις δώσουν.

Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις επιλογές των οικογενειών για το πού θα πάνε σχολείο τα παιδιά τους. Έχει να κάνει με την απουσία ελευθερίας των διευθυντών να διαλέξουν εκπαιδευτικό προσωπικό και στο να δώσουν εκπαιδευτική κατεύθυνση στο σχολείο τους που να το διαφοροποιεί από το δίπλα ή το παραδίπλα με βάση κάποιες ανάγκες, κάποιο στόχο και όχι την τύχη. Χρειάζεται ελευθερία σε επίπεδο σχολικής μονάδας ώστε να προσαρμοστούν οι εκπαιδευτικές προτεραιότητες στις ανάγκες των μαθητών τους.

Χρειάζεται ελευθερία του διδακτικού προσωπικού να εφαρμόσει καινοτομίες, να δοκιμάσει πρακτικές που απορρίπτονται κεντρικά ή δεν μελετώνται καν από τους γραφειοκράτες και τις επιτροπές του υπουργείου. Στα σχολεία υπάρχουν πολλοί δημιουργικοί και ορεξάτοι εκπαιδευτικοί που θέλουν να κάνουν ωραία πράγματα και δεν μπορούν. Δυστυχώς, το Κράτος, τους δένει τα χέρια προκειμένου να μην ξεβολέψει αυτούς που βλέπουν τη δουλειά τους ως δημοσιοϋπαλληλία.

Τέλος, χρειάζεται ελευθερία των σχολικών μονάδων να κάνουν στρατηγικές συνεργασίες και να αναζητούν επιπλέον πόρους που θα βελτιώνουν το εκπαιδευτικό τους έργο. Δεν θα απαγορεύει κανένας στα σχολεία να προσθέσουν σχολικά γεύματα, μεταφορά μαθητών, μελέτη ή άλλες δραστηριότητες με δική τους πρωτοβουλία. Δεν θα απαγορεύει κανένας να δίνονται αυξήσεις ή μπόνους σε καθηγητές επιτυχημένων σχολείων χωρίς καν να επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός.

Φυσικά, όταν οι οικογένειες αποκτήσουν ελευθερίες στην επιλογή των δημόσιων σχολείων, αυτά θα αρχίσουν να ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες των μαθητών παρά στις εμμονές του εκάστοτε υπουργού και της κατεστημένης υπουργικής γραφειοκρατίας. Και, φυσικά, ακόμα και όσοι γονείς είναι τυχεροί, ικανοποιημένοι, δεν θέλουν ή δεν μπορούν να μελετήσουν τις δυνατότητες των άλλων σχολείων, θα στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο που τους υπαγορεύει ο λογαριασμός της ΔΕΗ. Η ελευθερία επιλογής ευνοεί αποδεδειγμένα τους πιο ριγμένους ενός κλειστού συστήματος. Αυτοί είναι που βελτιώνουν το σύστημα για όλους!

Πριν αρχίσει η σχολική χρονιά, παρότι γνωρίζαμε ότι τα οικονομικά μας δεν το επιτρέπουν, επισκεφτήκαμε ένα ιδιωτικό σχολείο που μας είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον. Δεν ήταν από τα «ονομαστά» ελίτ σχολεία αλλά μας έκαναν θετική εντύπωση μερικά από τα χαρακτηριστικά του. Είδαμε ένα μέρος όπου το παιδί μας θα είχε πολλές δυνατότητες να εκπαιδευτεί πολύ καλύτερα έχοντας μια ευρεία γκάμα επιλογών. Στη συνάντηση με το διευθυντή νιώσαμε ένα κόμπο στο λαιμό. Το κόστος των πεντέμισι χιλιάδων ευρώ το χρόνο μας ήταν απαγορευτικό. Αυτό το σχολείο δεν μπορούσαμε να το παρέχουμε στο παιδί.

Όμως το κόστος αυτό ήταν επίπλαστο. Το κράτος ξοδεύει περίπου τρεις χιλιάδες διακόσια ευρώ ανά μαθητή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αν το κράτος τα έδινε στις οικογένειες με τη μορφή ενός κουπονιού εκπαίδευσης και την ελευθερία να το εξαργυρώσουν σε μια σχολική μονάδα της επιλογής τους, εμείς θα στέλναμε την κόρη μας σε εκείνο το ιδιωτικό σχολείο πληρώνοντας μόνο το επιπλέον κόστος – το οποίο μπορούσαμε να αντέξουμε. Ίσως να μην ψάχναμε καν για ιδιωτικό και να αναζητούσαμε ένα από τα δημόσια που ο ανταγωνισμός θα τα είχε μετατρέψει σε πρότυπα, όπως έχει γίνει στη Σκανδιναβία. Ακόμα κι η κρατική γραφειοκρατία βλέποντας το συγκεκριμένο σχολείο να χάνει μαθητές, ίσως να ανησυχούσε και να έριχνε μια πιο προσεκτική ματιά που θα βελτίωνε και το «υπό διάλυση» σχολείο της γειτονιάς.

Οι απλές λύσεις που δίνουν ελευθερία επιλογών στους πολίτες βελτιώνουν τις κοινωνίες και το επίπεδο ζωής σε αυτές για όλους. Και αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα έδινε ελευθερίες στους οικονομικά ασθενέστερους της κοινωνίας, αυτούς που στέλνουμε τα παιδιά μας στο δημόσιο σχολείο, η συζήτηση με τους άλλους γονείς την ώρα του σχολάσματος θα ήταν πολύ πιο φωτεινή. Όπως και το μέλλον των παιδιών μας.

*Ο Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 20 Απριλίου 2019

Του Γιάννη Παπαδόπουλου*

Κάτι που πολλές φορές δεν αναφέρεται στη συζήτηση περί εκπαιδευτικών συστημάτων είναι ότι στις παγκόσμιες κατατάξεις τα καλύτερα αποτελέσματα δεν τα φέρνουν οι Σκανδιναβικές χώρες, αλλά κάποιες ασιατικές. Συνήθως, η Σινγκαπούρη, η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, και κάποιες κινεζικές περιφέρειες κονταροχτυπιούνται για την πρώτη θέση, ενώ οι πρώτες ευρωπαϊκές χώρες ακολουθούν από την πέμπτη θέση και κάτω.

Γιατί δεν συζητάμε, λοιπόν, για την ασιατική εκπαίδευση, αλλά μιλάμε για Φινλανδία και Σουηδία; Και αν οι ασιατικές χώρες, για κάποιο λόγο – και για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο από τα μαθητικά μας χρόνια – «δεν πιάνουν», γιατί η Φινλανδία και η Σουηδία «πιάνουν» και τις θαυμάζουμε παρόλο που δεν φέρνουν τα καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα; Τι είναι αυτό που θαυμάζουμε σε αυτές τις χώρες τελικά;

Ξεκινώντας από τις προαναφερθείσες ασιατικές χώρες, βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η κοινωνική πίεση για επιτυχία και αυταρχικά εκπαιδευτικά συστήματα που εστιάζουν στις εξετάσεις και στην επιτυχία σε αυτές. Το βασικό χαρακτηριστικό των σκανδιναβικών χωρών, ωστόσο, δεν είναι ότι τα συστήματά τους δεν είναι εξετασιοκεντρικά, ούτε ότι δεν ενδιαφέρονται για την επιτυχία. Αντιθέτως, συχνά έχουν πολύ αυστηρές, κεντρικά ελεγχόμενες εξετάσεις και η ίδια η επιτυχία των Σκανδιναβών είναι αδιάψευστος δείκτης του πόσο θέλουν να είναι επιτυχημένοι.

Το χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τις σκανδιναβικές χώρες από πολλές άλλες είναι ότι εστιάζουν στις ανάγκες του κάθε μαθητή ως άτομο. Ο μαθητής μπορεί να επιλέξει εάν θα κάνει κάποια από τα μαθήματα ή όχι, ή αν θα κάνει ένα βασικό μάθημα αυτή την χρονιά ή την επόμενη. Μπορεί να επιλέξει αν θα το παρακολουθήσει πρωί ή απόγευμα, εφόσον προσφέρεται. Μπορεί να επιλέξει να τελειώσει π.χ. το αντίστοιχο λύκειο σε τρία ή τέσσερα ή πέντε χρόνια. Μπορεί να κάνει μάθημα ή και να μην κάνει για ένα διάστημα – πρόσφατα μου έλεγαν καθηγητές από μία από τις πλέον επιτυχημένες Σουηδικές αλυσίδες σχολείων ότι αν βλέπουν κάποιον μαθητή να μην νιώθει άνετα στην τάξη, του επιτρέπουν να βοηθάει π.χ. τον επιστάτη για μια εβδομάδα και να ξαναμπεί στην τάξη όταν νιώσει έτοιμος.

Δηλαδή, το βασικό χαρακτηριστικό των σχολείων αυτών είναι αυτό που θεωρητικά όλοι, εκπαιδευτικοί και μη, έχουμε ακούσει και πολλοί από εμάς, ανεξάρτητα από το αν είμαστε αριστεροί, δεξιοί, πατριώτες, εθνικιστές κτλ, υποστηρίζουμε ότι επιθυμούμε: την εξατομικευμένη μάθηση.

Γιατί, όμως, αφού όλοι ξέρουμε ότι η εξατομικευμένη μάθηση είναι αυτό που, σε συνδυασμό με εξω-εκπαιδευτικούς παράγοντες, θα μας βοηθήσει να αναπτυχθούμε ως άτομα και ως κοινωνία, και αφού την επιζητούμε, γιατί δεν την υλοποιούμε;

Κατ’ εμέ, επειδή δεν θέλουμε το άτομο στην εξατομίκευση.

Δηλαδή, μιλάμε για εξατομίκευση, αλλά την εξατομίκευση την κάνει το κράτος, το σχολείο ή στην καλύτερη ο καθηγητής, δηλαδή ο «ειδικός». Πού είναι ο ενδιαφερόμενος; Πώς περιμένουμε να είναι η εκπαίδευση εξατομικευμένη όταν οι ανάγκες της μαθήτριας όπως τις αντιλαμβάνεται και όπως τις βιώνει δεν συμπεριλαμβάνονται (συμπερίληψη: μία ακόμα κακοποιημένη έννοια όπου αυτοί που θέλουμε να συμπεριληφθούν, καθώς και όσοι επωμίζονται το κόστος της συμπερίληψης, δεν συμπεριλαμβάνονται στον σχεδιασμό του πώς θα συμπεριληφθούν) στην εξατομίκευση;

Αν, βέβαια, συμπεριλαμβάναμε τα άτομα και τους ζητούσαμε να συν-αναλάβουν την ευθύνη της εκπαίδευσής τους, τότε θα ήμασταν αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα: ότι το δικό μας το παιδί μπορεί να χρειάζεται λίγο χρόνο παραπάνω από τα άλλα για να τελειώσει μια τάξη∙ ότι κάποια μαθήματα, όπως τα αρχαία ελληνικά, δεν αρέσουν σε πολλούς μαθητές ∙ ότι το πώς δουλεύουμε και το τι μάθαμε στα πανεπιστήμια ως καθηγητές δεν βοηθάνε τους μαθητές μας.

Για να επιστρέψουμε, λοιπόν, στην ερώτηση που θέτει ο τίτλος, τα σκανδιναβικά εκπαιδευτικά συστήματα είναι πετυχημένα στο να βοηθούν άτομα να θέτουν και να πετυχαίνουν τον στόχο τους. Δεν είναι, όμως, τα πιο πετυχημένα στο να υλοποιήσουν τους ιδεατούς μαθητές που έχει ο καθένας από εμάς στο μυαλό του: τον μαθητή-μελλοντικό κοινωνικό αγωνιστή, τον μαθητή-μελλοντικό Έλληνα, τον μαθητή-μελλοντικό καλό χριστιανό, τον μαθητή-μελλοντικό καμάρι της οικογένειας και της κοινότητάς του.
Η επιλογή δική μας.

*Ο Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 18 Απριλίου 2019

Του Άρη Κωνσταντινίδη*

Ήταν γύρω στα μέσα του 2008 όταν εμφανίστηκε στην δεξιά μου παρωτίδα (είναι η περιοχή λίγο πιο κάτω από το αυτί), ένας αρκετά εμφανής, σαν ένα μικρό καρύδι- υποδόριος όγκος. Ο γναθοχειρουγός στο “Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς” που με εξέτασε, αφού ψηλάφισε αρκετά προσεκτικά την περιοχή, μου είπε ότι θα πρέπει να τον αφαιρέσουμε. Μάλιστα με οδήγησε στο γραφείο των ιατρών της γναθοχειρουργικής στο νοσοκομείο προκειμένου να έχουμε τη γνώμη και των άλλων συναδέλφων του. Όλοι τελικά συμφώνησαν: είναι μια λεπτή εγχείρηση αλλά δεν έχω τίποτα να φοβάμαι αφού θα με αναλάβει ένα μεγάλο νοσοκομείο. Άφησα τα στοιχεία μου (μεταξύ των οποίων και τα δύο μου σταθερά τηλέφωνα καθώς και το κινητό) και έμενε απλώς να περιμένω να επικοινωνήσουν μαζί μου για την εισαγωγή.

Για καλή μου τύχη ή μάλλον, χάρη στην προνοητικότητά μου, αποφάσισα λίγες μέρες μετά να πάω και σε μια ιδιώτη ΩΡΛ. Όταν με εξέτασε και εκείνη και αφού είδε και τον υπέρηχο που είχα στα χέρια μου, είπε ότι οπωσδήποτε πρέπει να αφαιρεθεί “αλλά δεν μπορείς να πας σε οποιονδήποτε γιατρό, το σημείο είναι επικίνδυνο για επιπλοκές. Θα σε στείλω στον κορυφαίο για αυτές τις επεμβάσεις που χειρουργεί στον Ερυθρό Σταυρό”. Έτσι και έγινε, πήγα στον καθηγητή αυτόν-με το μέσον το συγκεκριμένο ασφαλώς διότι είναι εξαιρετικά δύσκολα προσεγγίσιμος-έγινε η αφαίρεση, έδωσα και το κάτι τις μου, και όλα καλά. Μόνο που όταν βγήκε η βιοψία απεδείχθη ότι δεν ήταν κάτι τόσο απλό: “Καρκίνωμα παρωτίδας, χαμηλής κακοήθειας πλήρως εξαιρεθέν” έγραφε.

Αυτό σήμαινε πως τη γλύτωσα πολύ φτηνά και το μόνο που έπρεπε να έχω το νου μου, ήταν να ελέγχω τακτικά τη χειρουργημένη περιοχή. Ευτυχώς έντεκα χρόνια μετά όλα πήγαν κατ’ευχήν. Το “κλου” της υπόθεσης; Οι χειρουργοί του “Γεννηματάς” ακόμα να επικοινωνήσουν, ακόμα τους περιμένω. Και το χειρότερο; Δεν γνωρίζει κανένας τι εξέλιξη θα μπορούσε να έχει ο όγκος αν έμενε λίγους μήνες ακόμα στην θέση του…

Γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά; Σήμερα πήγα στη γιατρό μου για να μου γράψει έναν επανέλεγχο, ένα υπέρηχο δηλαδή. Όμως δεν μπορούσε! Το σύστημα της έβγαλε πως δεν είμαι οικονομικά ενήμερος! Είναι γεγονός ότι χρωστάω στον ασφαλιστικό μου φορέα (τον πασίγνωστο ΕΦΚΑ) ένα εξάμηνο εισφορών. Είδα και έπαθα για να ρυθμίσω τις παλαιότερες οφειλές μου, όμως αναγκάστηκα εκ των συνθηκών να αφήσω απλήρωτο το τελευταίο εξάμηνο. Και εφ’ όσον οφείλω, δεν δικαιούμαι περίθαλψης. Ή θα πάω ιδιωτικά, ή δεν έχει εξέταση.

Ο ΕΦΚΑ για όλη αυτή τη σπουδαία “εξασφάλιση” που μου παρέχει, μου ζητάει περί τα 550 ευρώ το δίμηνο (σκέψου πως μέχρι πρότινος έπρεπε να πληρώνω πάνω από 700) ακατέβατα. Με τα ίδια χρήματα, το ταμείο υπόσχεται επίσης να μου δώσει και μια σύνταξη κάποτε. Μόνο που δεν γνωρίζω, ούτε πότε θα γίνει αυτό, ούτε ποιο θα είναι το ποσόν. Δηλαδή εισπράττει 3300 ευρώ τον χρόνο για τον “αέρα τον κοπανιστό”! Αν σκεφτείς μάλιστα, να σταματήσεις να πληρώνεις αυτή την απάτη, το κράτος θα έρθει, θα σου κλείσει το μαγαζί και θα σε πετάξει στην ανεργία!

Αυτό είναι το σύγχρονο νεοελληνικό κράτος που δημιουργήσαμε.

Αυτό μας άξιζε – Αυτό έχουμε!

*Ο κ. Άρης Κωνσταντινίδης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 15 Απριλίου 2019

Του Ολύμπιου Ράπτη*

Διαχρονικά, η αντιπαράθεση για τα Θρησκευτικά στα ελληνικά σχολεία ακολουθεί την αντι-φιλελεύθερη συλλογιστική του ενός μοντέλου για όλους. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τους συντηρητικούς αλλά και για τους κατ΄ όνομα προοδευτικούς.

Στο συντηρητικό φάσμα, η απαίτηση για υποχρεωτική διδασκαλία της «επικρατούσας θρησκείας στην Ελλάδα». Στην άλλη όχθη, του προοδευτισμού, η (Ορθόδοξη) Θρησκεία ιδανικά δεν θα έπρεπε να έχει θέση στα δημόσια σχολεία. Συμβιβαστικά, ας είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισμένη ή να αντικατασταθεί από την Θρησκειολογία προκειμένου όλοι οι μαθητές να κατανοήσουν τις άλλες γνωστές θρησκείες.

Στην αντιπαράθεση αυτή προστίθεται τώρα και η επικείμενη εκδίκαση από το Συμβούλιο της Επικρατείας της αίτησης απαλοιφής της ένδειξης Θρησκεύματος στα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου κατόπιν αιτήματος της Ένωσης Άθεων (και μαθητών διά των γονέων τους) προκειμένου να μην υπάρχει το πεδίο του Θρησκεύματος ούτε καν ως κενό στο απολυτήριο.

Θεωρώ ωστόσο ότι ακόμα και αν το αίτημα αυτό γίνει αποδεκτό, πάλι δεν θα έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο στο θέμα των Ελευθεριών! Γιατί «προοδευτισμός» δεν σημαίνει αναγκαία και «Ανοικτή Κοινωνία». Γιατί ο φιλελευθερισμός, αντιθέτως, είναι το μοναδικό εκείνο πλαίσιο που προωθεί μία τέτοια Κοινωνία διασφαλίζοντας πληθώρα επιλογών για όλους ανεξαιρέτως.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Βελγικό δημόσιο σχολείο.

Στο δημοτικό, που φοιτούν τα δύο παιδιά μου, στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς οι γονείς και κηδεμόνες καλούνται να επιλέξουν οι ίδιοι από μία ευρεία γκάμα επιλογών.

Ενώ στην Ελλάδα λοιπόν θεωρήθηκε ως κατάκτηση να επιτρέπεται η εξαίρεση από την υποχρεωτική διδασκαλία των Θρησκευτικών κατόπιν γραπτής αίτησης (opt out), με τον όποιο κίνδυνο στιγματισμού για τα παιδιά που δεν ακολουθούν την πλειοψηφία, στο Βέλγιο τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο για κανένα μαθητή/τρια (opt in).

Αν οι γονείς και κηδεμόνες το επιθυμούν, μπορούν να εγγράψουν τα παιδιά τους στο μάθημα των Θρησκευτικών – όχι Θρησκειολογίας. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στην διδασκαλία του Χριστιανισμού (Καθολικισμός ή Προτεσταντισμός ή Ορθοδοξία), καθώς επίσης και της Εβραϊκής ή της Μουσουλμανικής Πίστης. Αλήθεια, φανταζόμαστε ελληνικά δημόσια σχολεία να παραχωρούν αίθουσες διδασκαλίας σε θρησκευτικούς λειτουργούς διαφόρων θρησκειών;

Η ελευθερία επιλογών δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχει επίσης και η εναλλακτική της Ηθικής & Φιλοσοφίας για όσους δεν θέλουν καθόλου Θρησκευτικά.

Πολλοί φιλελεύθεροι θα υπενθυμίσουν ότι το Κράτος δεν έχει Ηθική, άρα είναι αμφίβολο αν μπορεί και να την διδάσκει.

Το Ανώτατο Δικαστήριο του Βελγίου προώθησε λοιπόν εδώ και λίγα χρόνια και ακόμα μία επιλογή: Αγωγή του Πολίτη.

Το αν θα έχουμε συνεπώς διακρίσεις δεν κρίνεται τόσο από το αν παρακολούθησαν ή όχι Θρησκευτικά τα παιδιά μας. Εμείς οι ίδιοι, ανεξαρτήτως πολιτικών ή κομματικών πεποιθήσεων, ας αρχίσουμε να περιμένουμε από το Κράτος να αντιμετωπίζει όλες και όλους ισότιμα, αντί να επιβάλλει τις όποιες επιλογές για τα παιδιά μας ως υποχρεωτικές και για τα παιδιά των άλλων.

*Ο κ. Ολύμπιος Ράπτης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 10 Απριλίου 2019

Του Μάνου Στιβακτάκη*

Η Αριστερά παγιδεύει το ακροατήριό της υποσχόμενη με την πολιτική της την επίτευξη κάποιας ισότητας. Ισότητα που συνήθως δεν την πετυχαίνει. Και όταν την πετύχει, αυτή τείνει προς την εξαθλίωση. Μήπως τελικά θα μπορούσαν να διδαχθούν από τους καπιταλιστές του ΝΒΑ πώς επιτυγχάνεται η ισότητα με παράλληλη πρόοδο για όλους: Συλλόγους, αθλητές, εργαζόμενους που σχετίζονται με το άθλημα κτλ;

Ας δούμε τι απλό κάνει το ΝΒΑ με εντυπωσιακή επιτυχία.

Το ΝΒΑ έχει ίδιους κανόνες για όλους. Πουλάει ένα προϊόν με βασικό χαρακτηριστικό ποιότητας τον ανταγωνισμό. Ορίζει ένα όριο προϋπολογισμού, το γνωστό salary cap, όριο που όλοι έχουν τα έσοδα για να το καλύψουν, με σοβαρά αντικίνητρα σε όσους το υπερβαίνουν. Ανταμείβει έτσι αυτούς που κάνουν σωστή διαχείριση, με έσοδα που προέρχονται από το ίδιο το άθλημα, και όχι τυχόν ολιγάρχες που με πακτωλό χρημάτων, θολής προέλευσης, μπορούν να αγοράζουν την επιτυχία. Συντηρεί έτσι έναν ανταγωνισμό που δεν συναντάμε σε άλλες λίγκες, προς τέρψη των θεατών. Οι τελευταίοι της βαθμολογίας κερδίζουν συχνά τους πρωτοπόρους. Οι ιστορικοί Knicks της Νέας Υόρκης σήμερα είναι ουραγοί αλλά σχεδιάζουν την αντεπίθεσή τους και είναι πολύ πιθανό να πάρουν το πρωτάθλημα πολύ σύντομα.

Το ΝΒΑ έχει ανοικτά σύνορα. Δέχεται με χαρά -και με καλά συμβόλαια- όλους τους άξιους μπασκετμπολίστες από όλον τον κόσμο. Διαφημίζει μάλιστα με υπερηφάνεια την καταγωγή τους, ανοίγοντας νέες αγορές στις χώρες από όπου προέρχονται. Το ΝΒΑ δεν δίστασε να αντιταχθεί στον πρόεδρο Trump όταν έκλεινε την είσοδο σε ανθρώπους που γεννήθηκαν σε μουσουλμανικές χώρες, φροντίζοντας να κάνει τα πάντα για να μην υπάρξει πρόβλημα σε κανέναν αθλητή. Το ΝΒΑ ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό, οι ομάδες του δίνουν φιλικούς αλλά και κανονικούς αγώνες σε χώρες όπως το Μεξικό, η Κίνα, η Αγγλία, κ.α. Έχοντας καταφέρει να μετατρέψει το άθλημα σε παγκόσμια γιορτή.

Το ΝΒΑ σέβεται τον πελάτη που είναι ο θεατής και ο τηλεθεατής. Οι φίλοι των φιλοξενουμένων όχι μόνο μπορούν να φοράνε τη φανέλα της ομάδας τους στην έδρα του αντιπάλου χωρίς να κινδυνεύουν, αλλά οι γηπεδούχοι μπορεί να διοργανώνουν φιέστες στα time outs προς τιμήν τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στη Βοστώνη χορευτικά συγκροτήματα της Ελληνικής παροικίας, στον αγώνα όπου οι Έλληνες επεφημούν τον δικό μας Giannis, αντίπαλο των τοπικών Celtics.

Τελικά, οι ίσες ευκαιρίες για όλους, η ανοικτή κοινωνία, το άνοιγμα των αγορών είναι συνταγή επιτυχίας. Η αξία των ομάδων καλπάζει, το salary cap αυξάνεται αφού αυξάνονται τα κέρδη και τα προς διάθεση ποσά, οι αθλητές αμοίβονται όλο και καλύτερα, τα μικρά συμβόλαια είναι πλέον πολλαπλάσια του συμβολαίου που είχε ο μεγάλος Michael Jordan πριν δύο δεκαετίες. Δεν υπάρχουν φτωχοί για τους οποίους πρέπει να ληστέψουμε τους πλούσιους. Και βέβαια, οι πρωταθλητές δεν βγαίνουν με κλήρωση όπως οι σημαιοφόροι στα σχολεία μας, αλλά με σκληρή δουλειά. Απλά μαθήματα από το ΝΒΑ για την Ελληνική Αριστερά…

*Ο κ. Μάνος Στιβακτάκης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 6 Απριλίου 2019

Του Γιώργου Αγγελόπουλου

Η κόρη μου πηγαίνει στο δημόσιο νηπιαγωγείο της γειτονιάς. Πριν λίγες μέρες που περίμενα να την πάρω, η μαμά ενός από τους συμμαθητές της μου έπιασε κουβέντα για την ποιότητα του δημοτικού σχολείου στο οποίο θα πάνε του χρόνου τα παιδιά μας.

Σύμφωνα με μια άλλη μαμά, που το μεγάλο της παιδί πάει ήδη εκεί, άλλαξε πρόπερσι ο παλιός διευθυντής και η καινούργια διεύθυνση δεν ενδιαφέρεται και τόσο. Το σχολείο είναι υπό διάλυση. Περιμένοντας να λάβω κάποια ιδέα για το τι θα κάνουμε κι εμείς με την κόρη μας, τη ρώτησα τι σκοπεύει να κάνει. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Τα ιδιωτικά είναι ακριβά για μας. Και δεν μπορούμε να το πάμε στο άλλο σχολείο πιο κάτω, που έχω ακούσει ότι είναι καλύτερο. Θα δούμε. Ίσως δηλώσουμε κατοικία το σπίτι ενός συναδέλφου του άντρα μου που είναι στην περιοχή του άλλου σχολείου. Ο διάλογος κράτησε περίπου τρία λεπτά. Σε αυτά τα τρία λεπτά, όμως, πρόλαβαν να συμπυκνωθούν μια σειρά από σημαντικά προβλήματα της βασικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι συμμερίζεστε απόλυτα την αγωνία της παραπάνω μαμάς κι εμού.

Όσοι στέλνουμε τα παιδιά μας στο δημόσιο σχολείο, έχουμε αποδεχτεί πως δεν έχουμε πολλά δικαιώματα επιλογής. Το σχολείο φοίτησης των παιδιών μας θα κριθεί από τον τόπο κατοικίας που πιστοποιεί κάποιος λογαριασμός ρεύματος, νερού ή τηλεφώνου. Ο τόπος εργασίας του γονέα απολύτως αδιάφορος. Αν η συγκυρία θέλει να είναι καλό το σχολείο, τέλεια. Αν όχι, λυπάμαι χάσατε. Οι μόνοι τρόποι να αλλάξει κανείς σχολείο είναι: η μετακόμιση, η αποβολή από το σχολείο ή το παιδί να έχει πέσει θύμα ενδοσχολικής βίας. Η αλλαγή σχολείου για το κράτος έχει τιμωρητικό και μόνο χαρακτήρα.

Αλλά και ο όρος «καλό σχολείο» ή «καλός δάσκαλος» είναι απολύτως αυθαίρετος. Δεν υπάρχει κάποια αξιολόγηση σχολικών μονάδων ή δασκάλων με βάση συγκεκριμένους δείκτες. Δεν ξέρουμε ποτέ τι ειδικεύσεις ή μετεκπαιδεύσεις μπορεί να έχει ένας νηπιαγωγός ή μια καθηγήτρια φυσικής. Δεν ξέρουμε πολλά για τις επιδόσεις των μαθητών κάθε σχολείου σε διάφορα αντικείμενα. Δεν ξέρουμε καν αν το τάδε σχολείο δίνει έμφαση σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες ή σε STEM education. Και γιατί να ξέρουμε, στο κάτω-κάτω; Εκεί μένεις; Εκεί θα πάει η κόρη σου σχολείο, καλό ή κακό, σ’αρέσει ή δε σ’αρέσει. Το πολύ-πολύ πήγαινε να το δεις απ’έξω και θα χαρείς αν είναι φρεσκοβαμμένο ή θα σε πιάσει κατάθλιψη αν είναι παρατημένο. Αν θες κάτι άλλο, πλήρωνε ιδιωτικό.

Το κράτος στην Ελλάδα δεν έχει συνηθίσει να λογοδοτεί στους πολίτες και δεν πρόκειται να μάθει να το κάνει. Αντίθετα, είναι απολύτως προσαρμοσμένο στο να λογοδοτεί σε οργανωμένες συντεχνίες και στον τρόπο που εκείνες αντιλαμβάνονται κάθε ζήτημα. Και οι γονείς των μαθητών δεν αποτελούμε οργανωμένη συντεχνία. Οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς να μας ρωτάει κανείς και χωρίς να μας πέφτει λόγος. Για να μας πέφτει λόγος πρέπει να πληρώσουμε κάτι παραπάνω και να στείλουμε τα παιδιά μας σε ιδιωτικό.

Όμως, η λύση για να αποκτήσουν λόγο οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί που πασχίζουν να δώσουν μόρφωση στους μαθητές και τις μαθήτριές τους κάτω από τις αντίξοες συνθήκες που έχει διαμορφώσει το κεντρικά διοικούμενο δημόσιο σχολείο υπάρχει. Είναι απλή, είναι εφαρμόσιμη και δεν βρίσκει κανένα εμπόδιο παρά μόνο τις εμμονές διαφόρων και το άγχος του κρατικού μηχανισμού μην και κατά λάθος εκχωρήσει λίγη από την εξουσία του στους πολίτες.

Για τον μεγάλο σχεδιαστή του υπουργείου παιδείας, ο διάλογος δυο μαμάδων κι ενός μπαμπά έξω από ένα δημόσιο σχολείο είναι αδιάφορος όσο το πέταγμα μια πεταλούδας στο Πεκίνο. Όμως, αν δοθούν ελευθερίες σε αυτούς τους γονείς, το πέταγμα μπορεί να φέρει μια θύελλα που να μεταμορφώσει το ελληνικό δημόσιο σχολείο σε κάτι για το οποίο θα είμαστε περήφανοι.

*Ο Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 4 Απριλίου 2019

Του Στέλιου Κορρέ*

Όλο και συχνότερα γινόμαστε μάρτυρες δημοσιευμάτων για τη βραχυχρόνια μίσθωση που υπερμεγενθύνουν τις όποιες αρνητικές πλευρές της εν λόγω δραστηριότητας (εξώσεις ενοικιαστών, αύξηση δυσκολίας για ανεύρεση κατοικίας σε συγκεκριμένες περιοχές), ενώ δεν λείπουν και οι αναφορές σε περιορισμούς στην δραστηριότητα που έχουν επιβάλλει μεγάλες τουριστικές πρωτεύουσες όπως το Παρίσι, η Βαρκελώνη, το Άμστερνταμ και η Νέα Υόρκη. Εσχάτως, πληθαίνουν και τα δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι η κυβέρνηση βρίσκεται προ των πυλών για την επιβολή περιορισμών ως προς τον αριθμό ακινήτων που κάθε φυσικό πρόσωπο θα μπορεί να διαθέτει για βραχυχρόνια μίσθωση (μέχρι 2 ακίνητα), αλλά και ως προς τον αριθμό των επιτρεπόμενων διανυκτερεύσεων (κατά το πρότυπο μεγάλων πόλεων του εξωτερικού).

Ωστόσο πριν να υιοθετήσουμε άκριτα τις άναρθρες κραυγές που ζητάνε την επέμβαση του «κράτους σωτήρα» καλό θα ήταν να εξετάσουμε το πώς η βραχυχρόνια μίσθωση ωφέλησε τη χώρα τα τελευταία 2-3 χρόνια (αφότου άρχισε να λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις) και υπήρξε σανίδα σωτηρίας για μεγάλο μέρος χειμαζόμενων από την κρίση συμπολιτών μας:

-Σε μια χώρα χτυπημένη από υψηλότατη ανεργία (γύρω στο 24% προ τριετίας), δημιουργήθηκε μια διέξοδος, που έδωσε ανάσα σε πάρα πολλούς ανέργους ή υποαπασχολούμενους. Καθώς η κουλτούρα της ιδιοκατοίκησης ήταν πολύ έντονη στην Ελλάδα όλο το προηγούμενο διάστημα, πολλές οικογένειες που διέθεταν εξοχικό ή ένα δεύτερο αστικό διαμέρισμα προς ενοικίαση έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την περίσταση με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ουσιαστικά μια θέση εργασίας για κάποιο άνεργο μέλος της οικογένειας. Εξίσου σημαντική αναζωογόνηση είδαν όλα τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την οικοδομή, τις ανακαινίσεις κατοικιών και τον καθαρισμό. Ένα παλιό κτηριακό απόθεμα αναβαθμίστηκε, ενώ παράλληλα υπήρξε δημιουργία ενός νέου κλάδου επαγγελματιών, αυτού των διαχειριστών ακινήτων. Τοπικές αγορές ανέπνευσαν από το εισόδημα που αφήνουν οι διερχόμενοι επισκέπτες, συνοικιακά μαγαζιά αλλά και ολόκληρα χωριά και μικρές κοινότητες όπου προσφέρονται παραθεριστικές κατοικίες για βραχυχρόνια μίσθωση είδαν μια ελπίδα.

-Βελτιώθηκε η ανταγωνιστικότητα και υπήρξε διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος (που αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ). Η προσφορά καταλυμάτων σε κάθε γωνιά της Ελλάδας μέσω των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης υπήρξε ο μοχλός της έκρηξης του ελληνικού τουρισμού κατά την τελευταία τριετία. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό με μια ματιά στα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν αύξηση των ταξιδιών city break κατά 706% την τελευταία πενταετία (2013-2018) στην Αθήνα, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την ύπαρξη των πλέον οικονομικών καταλυμάτων σε σύγκριση με όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του νότου, όπως αυτά που προσφέρονται στην Αθήνα. Δεδομένου του γεγονότος ότι η δυναμικότητα των ξενοδοχείων στην Αθήνα είναι συγκεκριμένη και η πληρότητα τους φτάνει στα επίπεδα του 97% κατά τους μήνες Απρίλιο με Οκτώβριο, χωρίς την ενεργοποίηση των διαμερισμάτων που προσφέρονται μέσω των διαδικτυακών πλατφορμών, υπολογίζεται ότι δεν θα είχαν επισκεφτεί την Αθήνα τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες και δεν θα είχαν εισρεύσει στην χώρα εισοδήματα άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ (ή το 0,5% του ΑΕΠ). Μέσα από αυτό το πρίσμα μπορεί να κατανοήσει κανείς πώς τελικά αναπτύχθηκε κατά 1,9% η ελληνική οικονομία το 2018 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και πόση μπορεί να ήταν η συμβολή του συγκεκριμένου «προϊόντος» στην ανάπτυξη της χώρας τα τελευταία 2-3 χρόνια.

-Ανακόπηκε η πτώση των τιμών των ακινήτων μετά από 9 συνεχόμενα έτη απώλειας πλέον του 40% της αξίας τους. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η συμβολή του φαινομένου της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην αντιστροφή του κλίματος στην αγορά ακινήτων υπήρξε καθοριστική μέσω της αγοράς ακινήτων με στόχο την προσφορά τους σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας ενοικίασης με αποτέλεσμα κατά το 2018 να υπάρξει για πρώτη φορά μετά από 9 χρόνια άνοδος στις τιμές των ακινήτων κατά 2%. Το έμμεσο αποτέλεσμα της ανόδου των τιμών ήταν η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας στην χώρα κατά 10% σε αριθμό οικοδομικών αδειών και κατά 21-23% σε όρους όγκου και επιφάνειας, αφού αυτό ήταν το σήμα που περίμεναν οι επιχειρηματίες της οικοδομής προκειμένου να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις.

-Καθοριστικής σημασίας για το σύνολο της οικονομίας είναι και η συμβολή της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών. Η άνοδος των ακινήτων που καταγράφτηκε το 2018 έβαλε κατά κάποιο τρόπο «πάτο» στις τιμές των ακινήτων που οι τράπεζες κατέχουν ως εξασφαλίσεις για δάνεια που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους και δεν εξυπηρετούνται. Ως γνωστόν, η συνεχής πτώση των τιμών των ακινήτων κατά τα τελευταία 9 έτη οδηγούσε στην ανάγκη για συνεχή αύξηση των προβλέψεων των πιστωτικών ιδρυμάτων, που οδηγούσε τους ισολογισμούς τους σε ζημίες με τα γνωστά αποτελέσματα των 3 ανακεφαλαιοποιήσεων και της ασφυξίας στην αγορά εξαιτίας της μη χορήγησης νέων δανείων. Πλέον, κι εφόσον επέλθει άνοδος στην αγορά ακινήτων, οι τράπεζες θα μπορέσουν να απελευθερώσουν ένα σημαντικό κεφαλαιακό απόθεμα με το οποίο θα μπορέσει να αναπνεύσει το σύνολο της οικονομίας. Συνεπακόλουθα, με την εξέλιξη αυτή δεν αργεί η στιγμή που οι τράπεζες θα χορηγήσουν εκ νέου στεγαστικά δάνεια, που τόσο έχουν ανάγκη τα νέα ζευγάρια και οι νέοι άνθρωποι γενικώς. Πέραν αυτού, πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων κατάφεραν μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης να εξυπηρετήσουν τα κόκκινα δάνεια τους, σώζοντας τα από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, αλλά και προσφέροντας μια ακόμα ανάσα στο τραπεζικό σύστημα.

-Τέλος, πολύ σημαντική για την εθνική οικονομία ήταν η τόνωση των δημόσιων εσόδων, μετά την δημιουργία της πλατφόρμας για την βραχυχρόνια μίσθωση και την παροχή Αριθμού Μητρώου Ακινήτου για κάθε ακίνητο που αναρτάται στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες.

Συνέπεια των ανωτέρω σωτήριων αποτελεσμάτων της βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια και μέχρι να επιστρέψει μια κάποιας μορφή κανονικότητα στην ελληνική οικονομία, η σκέψη επιβολής οποιουδήποτε είδους περιορισμού ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ…εκτός αν θέλουμε να αυτοκτονήσουμε…

*Ο κ. Στέλιος Κορρές είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 2 Απριλίου 2019

Αθήνα, 20 Μαρτίου 2019

Αξιότιμε κύριε πρωθυπουργέ,

Στο πλαίσιο της πρόσφατης επικαιρότητας, μάθαμε με χαρά το ενδιαφέρον που εκδηλώσατε για σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους και τα συγγράμματά τους. Θέλοντας να συνεισφέρουμε στη διεύρυνση των γνώσεών σας στο πεδίο αυτό, επιτρέψτε μας να σας συστήσουμε τους φιλελεύθερους διανοητές Φρίντριχ Χάγιεκ από την Αυστριακή Σχολή και Μίλτον Φρίντμαν από τη Σχολή του Σικάγου, συνιστώντας σας και ένα αντιπροσωπευτικό έργο του καθενός, τα «Ο δρόμος προς τη δουλεία» και «Καπιταλισμός και ελευθερία».

Οι συγγραφείς έχουν αμφότεροι βραβευτεί με Νόμπελ Οικονομικών, το 1974 ο πρώτος και το 1976 ο δεύτερος και πιστεύουμε ότι οι ιδέες τους μπορούν να ωφελήσουν στην πράξη τη χώρα μας, όπως έχει γίνει άλλωστε και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου.

Η πολιτική φιλοσοφία τους έχει στόχο την αύξηση της ατομικής ελευθερίας, την απελευθέρωση του ατόμου από τον υπερπροστατευτισμό του κράτους, που οδηγεί σε ασφυξία τα άτομα και τις κοινωνίες, τον σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, όπως ο αυτοπροσδιορισμός, η ιδιοκτησία, η ελεύθερη έκφραση κ.ά. H ευρεία υιοθέτηση των ιδεών τους από πολλά κράτη -ειδικά στον Τρίτο Κόσμο- συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας και στην πρωτόγνωρη άνοδο του βιοτικού επιπέδου της ανθρωπότητας. Ακόμα και χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού υιοθέτησαν πολιτικές φιλελευθεροποίησης της οικονομικής και πολιτικής ζωής και άφησαν στην άκρη τον «άλλο κόσμο που είναι εφικτός».

Κύριε πρωθυπουργέ,

Σας δωρίζουμε τα δύο αυτά σημαντικά βιβλία ως το καθαρά φιλελεύθερο κόμμα της χώρας μας και ελπίζουμε πως εμβαθύνοντας σε αυτά θα κατανοήσετε καλύτερα τον κλασικό φιλελευθερισμό και θα κατανοήσετε πόσο σημαντικό είναι να προωθήσετε φιλελεύθερες πολιτικές που, αναμφίβολα, θα έχουν θετικό αντίκτυπο στους πολίτες της χώρας μας.

Θα χαρούμε να ακούσουμε τις σκέψεις σας πάνω σε αυτά και με χαρά θα συνδράμουμε με όποιον άλλον τρόπο επιθυμείτε ώστε να κατανοήσετε βαθύτερα την τόσο παρεξηγημένη φιλελεύθερη φιλοσοφία και τις αξίες της. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση.

Με εκτίμηση,
Μάκης Σπυράτος
Πρόεδρος Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί στο φύλλο της 28ης Μαρτίου 2019

*Η επιστολή δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 28 Μαρτίου 2019

Του Γιώργου Αγγελόπουλου*

Πριν λίγες εβδομάδες τα σόσιαλ μήντια ασχολήθηκαν με μια είδηση σχετικά με την αντικατάσταση των όρων μητέρα και πατέρας από τους Γονέας 1 και Γονέας 2. Πέρα από τα αστεία και τα μημζ (memes) που γέννησε αυτή η –ανακριβώς μεταφερθείσα, όπως αποδείχτηκε– ιστορία, θα λέγαμε πως εξέφρασε κάποιες ανησυχίες των πολιτών που αξίζει να σχολιάσουμε από φιλελεύθερη οπτική.

Πριν πάμε στην ουσία, να διευκρινιστεί ότι δεν θα λάβουμε υπ’όψιν τους πολλούς συμπολίτες μας που πίστεψαν πραγματικά ότι τα παιδιά στη Γαλλία δεν θα μπορούν να λένε πλέον τις λέξεις μαμά και μπαμπά. Εκτός, ίσως, από το να υπενθυμίσουμε πως πλέον γίνεται πιστευτό το κάθε τι, όσο βλακώδες και αστείο κι αν ακούγεται.

Το πρώτο που αναδεικνύεται από την αρνητική στάση πολλών, είναι η δυσκολία μέρους της ελληνικής κοινής γνώμης να δεχτεί την έννοια του ατομικού δικαιώματος. Η βασική αντίρρηση των περισσοτέρων έχει να κάνει με το ατομικό δικαίωμα των ανθρώπων να αποκτούν παιδιά. Εδώ, για έναν φιλελεύθερο, τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να αποκτούν παιδιά, οι ομοφυλόφιλοι είναι άνθρωποι άρα μπορούν κι αυτοί, τέλος. Ο νόμος σε μια φιλελεύθερη πολιτεία περιορίζει ελευθερίες μόνο όταν είναι απολύτως αποδεδειγμένο πως οι ελευθερίες αυτές καταπατούν το ατομικό δικαίωμα κάποιου άλλου. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας έχουν στο μυαλό τους ότι ένα παιδί με δυο γονείς του ίδιου φύλου χάνει το δικαίωμα να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί σωστά. Όμως, έρευνες πολλών χρόνων αποδεικνύουν πως αυτός ο ισχυρισμός δεν ευσταθεί. Τέλος. Το κράτος που δεν επιτρέπει σε ομοφυλόφυλους να αποκτούν παιδιά ασκεί έναν αυταρχισμό βασισμένο στα γούστα (όχι στα δικαιώματα) της πλειοψηφίας. Το ελληνικό κράτος είναι αυταρχικό στον τομέα αυτό, το γαλλικό δεν είναι.

Το δεύτερο, και εξίσου σημαντικό, είναι ο φετιχισμός μας με την κρατική επικύρωση. Εξηγούμαι: έστω ότι περνά και στην Ελλάδα μια αντίστοιχη διάταξη. Στο χαρτί της αίτησης για να γράψω του χρόνου την κόρη μου στο δημοτικό αντί για πατέρας/μητέρα θα έχει γονέας 1/2. Τέλεια! Πού είναι το πρόβλημα; Προφανώς, εγώ δεν θα σταματήσω να είμαι πατέρας. Άρα τι συγκεκριμένη ανάγκη έχουμε να ξέρει το κράτος το φύλο των γονέων;

Για τον ίδιο λόγο που θέλαμε το κράτος να ξέρει ότι είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια. Τα κρατικά έγγραφα είναι η προέκταση του εαυτού μας, η ολοκλήρωσή μας, το εθνικό μας φετίχ. Τόσα χρόνια κρατισμού, μας έχουν εμποτίσει με τη βεβαιότητα πως η προσωπική ταυτότητά μας είναι η ίδια με την αστυνομική. Πως ξέρουμε μια επιστήμη που μάθαμε στο εξωτερικό μόνο αν το επικυρώσει ο ΔΟΑΤΑΠ. Πως ισχύει μόνο ό,τι πιστοποιείται από το κράτος. Πως το κράτος πρέπει να έχει την ελευθερία να ξέρει για μας ό,τι θέλει κι όποτε θέλει.

Ξεχνάμε ότι το κράτος, με την εμπιστοσύνη που του δείξαμε, κατέρρευσε πανηγυρικά και μας έστειλε τον λογαριασμό. Ας μην επιζητούν, λοιπόν, οι συμπολίτες μας την επικύρωση της πατρότητάς τους στα κρατικά έγγραφα των γαλλικών σχολείων κι ας είναι λίγο πιο καχύποπτοι απέναντι στη γνώση που έχει το κράτος για μας.

*Ο κ. Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 27 Μαρτίου 2019

Του Βασίλη Τσικνάκου

Με αφορμή μια εργασία της δεκαπεντάχρονης κόρης μου στα πλαίσια του προγράμματος Harvard Model Congress στο οποίο συμμετέχει, άρχισα να διαβάζω την όλη συζήτηση που γίνεται στις ΗΠΑ για το σύστημα των ιδιωτικών φυλακών και αν θα πρέπει να επεκταθούν, όπως υποστηρίζεται από συντηρητικούς κυρίως κύκλους, ή αν θα πρέπει να καταργηθούν, όπως πιστεύει κυρίως το πιο αριστερό κομμάτι του Δημοκρατικού κόμματος (πρόσφατη είναι άλλωστε η πρόταση νόμου “The Justice Is Not For Sale Act” που προωθούσε το 2015 ο Bernie Sanders).

Τα επιχειρήματα εκατέρωθεν πειστικά. Οι υποστηρικτές των ιδιωτικών φυλακών, που σήμερα αντιστοιχούν περίπου στο 8,5% των φυλακισμένων σε τριάντα περίπου πολιτείες, υποστηρίζουν ότι έχει επιτευχθεί μείωση του κόστους ανά κρατούμενο που επιβαρύνει τον Αμερικανό φορολογούμενο, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί μια ολόκληρη οικονομία γύρω από αυτές στις απομακρυσμένες κατά βάση περιοχές που βρίσκονται.

Οι αντίπαλοί τους όμως όχι μόνο αρνούνται ότι υπάρχει όφελος για τον φορολογούμενο, αλλά τονίζουν ότι μόνες κερδισμένες είναι οι εταιρείες. Αποκαλύπτουν ότι οι δύο μεγαλύτεροι οργανισμοί σωφρονιστικών καταστημάτων στις ΗΠΑ, η Corrections Corporation of America και η GEO, δαπανούν τεράστια ποσά για να κάνουν lobbying υπέρ της αύξησης των ποινών ακόμα και για μικρότερα εγκλήματα, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των κρατουμένων και ο χρόνος εγκλεισμού τους, προσβλέποντας έτσι σε αύξηση των συνολικών τους εσόδων (χαρακτηριστικό το σκάνδαλο “Kids For Cash”). Παράλληλα μειώνουν το κόστος σίτισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των εγκλείστων σε κάτω του ανεκτού επίπεδα ενώ χρησιμοποιώντας την εργασία τους αυξάνουν τα δικά τους έσοδα συμπιέζοντας τις αμοιβές των “μπλε κολάρων”. Είναι ενδεικτικό ότι κολοσσοί όπως οι IBM, Motorola, HP, Microsoft και άλλες έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς εργασία κρατουμένων.

Άκρως ενδιαφέρουσα άποψη όμως ιδιαίτερα από φιλελεύθερη σκοπιά, είναι αυτή των libertarians (ελευθεριακών), που αντιτίθενται τόσο στο κρατικό σωφρονιστικό σύστημα όσο και στο ιδιωτικό, με τον τρόπο που αυτό λειτουργεί σήμερα και το οποίο το βλέπουν ως μία προέκταση του πρώτου. Βάζουν στη συζήτηση δυο σημαντικότατες παραμέτρους. Η πρώτη ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο σύστημα δικαιοσύνης, κύριο μέλημα είναι να τιμωρηθεί ο θύτης και όχι να αποκατασταθεί το θύμα. Η δεύτερη ότι τα ατομικά δικαιώματα των κρατουμένων παραβιάζονται συστηματικά τόσο από τις δημόσιες όσο και από τις ιδιωτικές φυλακές.

Αντιπροτείνουν, κυρίως για τα λιγότερο σοβαρά αδικήματα, ένα σύστημα επανορθώσεων (restitutive system of justice) σύμφωνα με το οποίο οι πολίτες αγοράζουν ασφαλιστικά συμβόλαια. Έτσι, αν κάποιος πολίτης ζημιώσει άλλον, η ασφαλιστική του εταιρεία θα καλείται να τον αποζημιώσει στα πρότυπα που επιλύονται τα τροχαία ατυχήματα. Αν είναι ανασφάλιστος, τότε ο θύτης θα τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό ή σε κέντρα κράτησης που θα ανήκουν στις ασφαλιστικές εταιρείες και θα παρέχει υπηρεσίες ανάλογες της ζημιάς την οποία προκάλεσε στο θύμα (στα πρότυπα και των community works που ισχύουν σε πολλές χώρες σήμερα).

Ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο η όλη συζήτηση και η αντιπαράθεση, ειδικά αν τη συγκρίνουμε με τη χώρα μας όπου η κυβέρνηση ως μόνη λύση για την αποσυμφόρηση των φυλακών θεωρεί τον νόμο Παρασκευόπουλου…

*Ο Βασίλης Τσικνάκος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 24η Μαρτίου 2019