Η ανάγκη ενός βασικού εισοδήματος για όλους χωρίς προϋποθέσεις*
Την περασμένη εβδομάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Κογκρέσο ενέκρινε δύο δόσεις 1200 δολαρίων για όσους έχουν εισοδήματα μέχρι 75 χιλιάδες δολάρια το χρόνο. Αντίστοιχες συζητήσεις έχουν γίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ στη χώρα μας, μέσα στον Απρίλιο, οι εργαζόμενοι επιχειρήσεων των οποίων η λειτουργία ανεστάλη θα λάβουν 800 ευρώ, 600 ευρώ οι επιστήμονες και πιθανότατα άλλα 600 ευρώ σε δόσεις οι αυτοαπασχολούμενοι.
Μόλις προσπεράσει κανείς τα ποσά όμως, διαπιστώνει μια σειρά από προβλήματα τόσο για τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους όσο και για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Παρόλο που το Ελληνικό κράτος έχει προβεί σε μια σειρά γενναίων ενεργειών ψηφιοποίησης των διαδικασιών του – όπως για παράδειγμα την άυλη συνταγογράφηση – δεν παύει αυτή η βοήθεια να δένει τα χέρια στις ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες απαγορεύεται να προβούν σε απολύσεις αν και οι εργαζόμενοί τους είναι πρακτικά άνεργοι. Συνεπώς μηδενική ελευθερία υπάρχει προκειμένου αυτές να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες; αντιθέτως ακόμα περισσότεροι κανονισμοί μπαίνουν στον ήδη πολύπλοκο και συχνά φεουδαρχικό εργασιακό κώδικα της χώρας μας. Όσες επιχειρήσεις δε διαθέτουν οικονομικούς συμβούλους, γνωρίζουν ότι έρχεται λουκέτο καθώς λίγες θα είναι ικανές να επιβιώσουν αποκλειστικά μέσω του διαδικτυακού εμπορίου.
Αντίστοιχα, εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης όπως στην περίπτωσή μου (εργάζομαι σε ιδιωτικό σχολείο) φοβούνται να προβούν σε παράλληλη εργασία από το σπίτι (όπως ιδιαίτερα online) μη τυχόν και χάσουν το ποσό των 800 ευρώ. Ταυτόχρονα, οι αυτοαπασχολούμενοι προβλέπουν πόσο θα συρρικνωθεί η εκάστοτε αγορά εν μέσω της πανδημίας και αναρωτιούνται για το αν θα διακόψουν το επάγγελμά τους ή όχι, προκειμένου να γλιτώσουν μελλοντικές εισφορές.
Όπως με κάθε επίδομα που δίνει το κράτος κατά καιρούς, εκείνοι που χρειάζονται τη βοήθεια περισσότερο βρίσκουν μπροστά τους εμπόδια ενημέρωσης (ιδίως οι ηλικιωμένοι που έχουν μονάχα τη τηλεόραση), φόβου απώλειας του επιδόματος και αβεβαιότητας για μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση καθώς και γραφειοκρατίας, έστω και ψηφιακής.
Ένα βασικό εισόδημα για όλους χωρίς προϋποθέσεις το οποίο θα καταβάλλεται κάθε μήνα δεν θα επέλυε τις χρόνιες στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας, ούτε φυσικά θα ήταν δημοσιονομικά εφικτό να είναι στο ύψος των 800 ευρώ. Από την άλλη, θα πρόσφερε πέντε πράγματα: πρώτον μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη ασφάλεια στους πολίτες, ιδίως σε εκείνους με επισφαλή εργασία ή σε όσους προσπαθούν ηρωικά να προσφέρουν εθελοντική εργασία αυτό τον καιρό. Δεύτερον, κανένα κενό βοήθειας σε μη-ευνοημένες κοινωνικές ομάδες καθότι όλοι θα το λαμβάνουν. Τρίτον, τη δυνατότητα να κυνηγήσουν πρόσθετη εργασία έστω και ολιγόωρη χωρίς να φοβούνται ότι θα χάσουν τη βοήθεια. Τέταρτον την καλύτερη κατανομή δημοσίων πόρων καθότι παύει να υπάρχει η ανάγκη φυσικών δημόσιων υπηρεσιών που να επεξεργάζονται αιτήσεις, συνεπώς περισσότερα χρήματα για όσους τα χρειάζονται. Τέλος, θα επέτρεπε στο κράτος να απλοποιήσει την εργασιακή νομοθεσία τόσο στο κομμάτι των απολύσεων όσο και σε ζητήματα όπως το ελάχιστο χρονικό περιθώριο που οφείλει ένας εργαζόμενος να ενημερώσει τον εργοδότη όταν σκοπεύει να αποχωρήσει οικειοθελώς.
Συνολικά, ένα βασικό εισόδημα για όλους στη θέση της συντριπτικής πλειοψηφίας των υπαρχόντων επιδομάτων θα απέτρεπε ακραίες περιπτώσεις φτώχειας και θα ενδυνάμωνε την παραγωγική δραστηριότητα, τόσο εν μέσω της κρίσης όσο και αφού τελειώσει αυτή.
* Ο Πέτρος Παρασκευόπουλος είναι Μέλος της Συντονιστικής επιτροπής της Φιλελεύθερης Συμμαχίας. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο liberal.gr, στις 7 Απριλίου 2020.
Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, Αρνητικός Φόρος Εισοδήματος και Αστικό Μέρισμα: για να ξέρουμε γιατί μιλάμε
Η Φιλελεύθερη Συμμαχία χαιρετίζει την πρόθεση της κυβέρνησης να εξετάσει την λύση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), ένα πάγιο φιλελεύθερο αίτημα πολλών δεκαετιών που θα αποτελέσει ένα ουσιαστικό και αποδοτικό δίχτυ ασφαλείας για όσους και όσες μπορεί να βρεθούν σε δύσκολη οικονομική θέση.
Ωστόσο το μέτρο θα πρέπει να εφαρμοστεί με προσοχή και σύνεση για να έχει το μέτρο τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Τα χαρακτηριστικά και οι βασικές αρχές του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με τη μορφή του Αρνητικού Φόρου Εισοδήματος (ΑΦΕ) είναι ως εξής: