*Γράφει ο Κώστας Παπουτσάκης

Ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει το δεύτερο μήνα διεξαγωγής του και η λήξη του ούτε καν αχνοφαίνεται στον ορίζοντα.

Όλο αυτό το διάστημα γράφονται και λέγονται πολλά για τη θέση του αριστερού πολιτικού χώρου και των αριστερών καλλιτεχνών απέναντι στον αποτρόπαιο αυτό πόλεμο. Αυτό για το οποίο εγκαλούνται, είναι ο λεγόμενος ισαποστακισμός. Ποιοι είναι οι περιβόητοι ισαποστάκηδες; Αυτοί που δεν τολμούν να πάρουν σαφή θέση κατά της ρωσικής εισβολής και περιορίζονται απλώς στη διατύπωση μιας γενικόλογης ευχής για πανανθρώπινη ειρήνη. Εξισώνοντας ουσιαστικά τον επιτιθέμενο και τον αμυνόμενο σε αυτή τη σύγκρουση επί ευρωπαϊκού εδάφους, ξεπλένουν τον Πούτιν για τα εγκλήματα πολέμου στα οποία έχει προβεί τις τελευταίες 50 μέρες.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι οι ισαποστάκηδες πέφτουν σε μια παγίδα. Επιθυμούν την ειρήνη αλλά η ειρήνη δε θα επέλθει όσο αυτός που τη δυναμίτισε βρίσκει γόνιμο έδαφος για να βλαστήσει, αν όχι η αποδοχή, τουλάχιστον η δικαιολόγηση ενός πολέμου. Το παιχνίδι είναι άσπρο ή μαύρο. Ή είσαι με τον Πούτιν ή δεν είσαι. Στον κατεξοχήν πανευρωπαϊκό αλλά και γενικότερα παγκόσμιο αγώνα για την επικράτηση της Ελευθερίας δεν χωράνε ναι μεν αλλά.

Αν συμφωνούμε μέχρι εδώ, ας κάνουμε τώρα ένα συλλογισμό: είναι άραγε μόνο οι (ως επί το πλείστον αριστερών πολιτικών πεποιθήσεων) ισαποστάκηδες αυτοί που ξεπλένουν τον Πούτιν; Δυστυχώς όχι, δεν είναι οι μόνοι. Υπάρχει ένα πολύ επικίνδυνο  ξέπλυμα του Ρώσου προέδρου από μια άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος. Η επικινδυνότητά του κρύβεται στο γεγονός ότι αυτό γίνεται με ένα πλάγιο και έξυπνο τρόπο.  Υπόλογο  για αυτό  το ξέπλυμα είναι το πολιτικό ρεύμα ενός ιδιότυπου συντηρητισμού. Οι οπαδοί αυτού του ρεύματος επιζητούν να αυτοπροσδιορίζονται – όσο οξύμωρος κι αν είναι ο όρος αυτός –  ως ‘φιλελεύθεροι συντηρητικοί’. Πιστεύουν σε ένα μείγμα ‘ελεύθερης οικονομικής αγοράς με μπόλικη δόση πατριωτισμού και συντηρητικών πολιτικών ιδεών’.

Μήπως θα ήταν άδικο να κατηγορήσουμε τους οπαδούς αυτού του ρεύματος για αμφιταλαντευόμενη στάση απέναντι στον πόλεμο της Ουκρανίας; Εξάλλου, δεν έχει φανεί στις τοποθετήσεις τους ότι πράττουν κάτι τέτοιο. Απεναντίας, διατρανώνουν την αντίθεσή τους στον Πούτιν και την πλήρη στήριξή τους στο πλευρό της Ουκρανίας. Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.  Για να το εξηγήσουμε αυτό, ας ανοίξουμε στο σημείο αυτό μια παρένθεση κι ας σκεφτούμε τι στην ουσία διακυβεύεται σε αυτό τον πόλεμο.

Όλοι, εξαιρουμένων των ρωσόφιλων, θα συμφωνούσαμε ότι ευκταία κατάληξη αυτής της μεγάλης ιστορικής περιπέτειας που βιώνει σήμερα η Ευρώπη θα ήταν η ήττα του ρωσικού στρατού και η ταπεινωτική αποχώρησή του από το έδαφος της Ουκρανίας. Αρκεί όμως αυτό; Όχι, δεν αρκεί διότι οι πολίτες της Ευρώπης λαχταρούν  κάτι παραπάνω. Διακαής πόθος των Ευρωπαίων πολιτών που στέκονται ολόψυχα και  χωρίς αστερίσκους στο πλευρό της Ουκρανίας είναι να κατατροπωθεί ο Πούτιν όχι μόνο στο πεδίο των στρατιωτικών μαχών αλλά και στο πεδίο της σύγκρουσης δυο αντίπαλων πολιτικών κοσμοθεωριών: του Φιλελευθερισμού από τη μια μεριά και του Απολυταρχισμού από την άλλη.

Είναι γνωστό τοις πάση  ότι στη Ρωσία έχει οικοδομηθεί ένα ιδιόμορφο μοντέλο εξουσίας που χαρακτηρίζεται από αδιαφανείς εκλογικές διαδικασίες, φίμωση, δηλητηρίαση ή και εξόντωση πολιτικών αντιπάλων του Πούτιν, καταπάτηση της ελευθερίας του Τύπου, αυταρχική επίδειξη πυγμής απέναντι σε δικαιωματιστές ή μέλη μειονοτήτων. Πρόκειται για ένα μοντέλο εξουσίας που δε συνάδει με τις φιλελεύθερες αρχές διακυβέρνησης που κάποτε εμπνεύστηκαν οι δημοκρατίες του Δυτικού κόσμου. Κι ας μη γελιόμαστε, η εισβολή στο έδαφος της Ουκρανίας και η μη αναγνώριση της εθνικής ταυτότητας του ουκρανικού λαού αποτελούν μέρος μιας στρατηγικής την οποία ο Πούτιν εξύφαινε από την πρώτη στιγμή  που ανήλθε στην προεδρία της Ρωσίας. Ζούμε την τελευταία πράξη μιας κλιμάκωσης που ξεκίνησε στη Ρωσία ήδη από το 2000 και μετά.

Κατατρόπωση του Πούτιν θα σήμαινε ότι ηττημένη από τον πόλεμο δε θα έβγαινε μόνο η ρωσική στρατιωτική μηχανή αλλά και η ρωσική απολυταρχική δομή εξουσίας, έτσι όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στο Κρεμλίνο σήμερα.  Με επιθυμητή κατάληξη τον αγώνα για μια ουσιαστική αλλαγή στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας, η διάχυση φιλελεύθερων ιδεών στο κοινωνικό σώμα των Ρώσων πολιτών θα συνέβαλλε σε αυτό τον σκοπό. Με άλλα λόγια, η δυναμική στήριξη στη μερίδα των ενεργοποιημένων Ρώσων πολιτών που επιζητούν μια πολιτική μεταβολή στο εσωτερικό της χώρας τους, ανάλογη της προ 30ετίας απαλλαγής τους από τον κομμουνισμό.

Ο Πούτιν έχει ένα όραμα για τη χώρα του και για την Ευρώπη που είναι ακατόρθωτο να γίνει συμβατό με φιλελεύθερες αξίες και για αυτό απαιτείται να μπουν εμπόδια πανευρωπαϊκά που θα του φράξουν το δρόμο. Όχι όμως μόνο το δρόμο το δικό του αλλά και των συμμάχων του. Γιατί βοηθούς σε αυτό το έργο του έχει συμμάχους που ασπάζονται την ίδια με αυτόν πολιτική κοσμοθεωρία. Ένας από τους πιο ένθερμους είναι ο  υπερεθνικιστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν που κατέκτησε άλλη μια θητεία μετά τις τελευταίες εκλογές.

Κλείνοντας εδώ την παρένθεση, ας ξαναγυρίσουμε στο καίριο ερώτημα που θέσαμε παραπάνω: αδικούμε τους οπαδούς του ‘φιλελεύθερου συντηρητισμού’ αν τους κατηγορήσουμε ότι δεν παίρνουν σαφή θέση υπέρ της Ουκρανίας; Η απάντηση φέρνει έναν καθησυχασμό γιατί πολύ απλά δεν υφίστανται καμία αδικία. Οι οπαδοί αυτού ρεύματος πράγματι κρατούν μια διφορούμενη, ασαφή στάση. Πράγματι ξεπλένουν τον Πούτιν. Γιατί γίνεται αυτό; Μα γιατί η θέση τους είναι σαφέστατα υπέρ του πιστότερου ευρωπαίου συμμάχου του Πούτιν, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Βίκτορ Ορμπάν.

Εξυμνούν τον Ορμπάν ως πολιτικό εκφραστή ενός υγιούς πατριωτισμού που ορθώνει ανάχωμα απέναντι στο δικαιωματισμό, την πολιτική ορθότητα και την αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Προκειμένου έτσι να εξυπηρετήσουν το δικό τους πολιτικό αφήγημα, κάνουν τα στραβά μάτια στην έκπτωση του κράτους δικαίου και των φιλελεύθερων αρχών  που συντελείται επί διακυβέρνησης Ορμπάν στην Ουγγαρία.

Το άκρως επικίνδυνο είναι ότι υπό τις παρούσες συνθήκες του πολέμου, η υπεράσπιση αυτής της πολιτικής ιδεολογίας δίνει πάτημα στον Πούτιν να συνεχίζει το δικό του πολιτικό σχέδιο. Φανταστείτε να είχαμε τουλάχιστον άλλους 2 ή 3 Ορμπάν στους πρωθυπουργικούς θώκους ευρωπαϊκών κρατών για να καταλάβετε πόσο θα στρεφόταν το παιχνίδι του πολέμου υπέρ του Πούτιν σε μια τέτοια περίπτωση. Θα προέλαυνε σε ευρωπαϊκά εδάφη και θα είχαμε αυτούς που θα έλεγαν ότι γουστάρουμε τους συμμάχους του γιατί είναι γνήσιοι πατριώτες.

Ας κοιταχτούν λοιπόν στον καθρέφτη κι ας σκεφτούν τι κάνουν όλοι αυτοί που με φτηνές ιδεολογίες γίνονται υπηρέτες του πουτινικού ιδεολογικού αφηγήματος.  Σε τελική ανάλυση, η μάχη για τη σωτηρία της Ευρωπαϊκής Ιδέας θα δοθεί ανάμεσα στις  πολιτικές δυνάμεις που πιστεύουν σε φιλελεύθερες δημοκρατίες και σε  εκείνες που κρύβονται και καμουφλάρονται πίσω από το κλείσιμο του ματιού σε πολιτικές ιδεολογίες που υπηρετούν τον Απολυταρχισμό της Μετανεωτερικής Εποχής. Έτσι γινόταν πάντα στην ιστορία των Νεότερων Χρόνων, έτσι γίνεται τώρα, έτσι θα γίνεται και στο μέλλον. Αναλογιζόμενοι το βάρος των ιστορικών μας ευθυνών, ας διαλέξουμε στρατόπεδο. Το οφείλουμε σαν ενήλικοι που είμαστε, όπως είπε κι ο Σαββόπουλος.

*Ο Κώστας Παπουτσάκης είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Φιλελεύθερης Συμμαχίας
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 12 Απριλίου 2022 στο marketnews.gr