Πόση εκπαιδευτική ελευθερία αντέχουμε;

*Του Κώστα Παπουτσάκη

Πότε ένα εκπαιδευτικό σύστημα είναι ανταγωνιστικό; Μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα αυτό θα ήταν ότι ένα εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται ανταγωνιστικό, όταν καταφέρνει να ικανοποιήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις επιθυμίες και τις εκπαιδευτικές ανάγκες του μαθητικού και σπουδαστικού πληθυσμού.

Όταν, απαλλαγμένο από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, δε φοβάται να δώσει πνοή σε καινοτόμες εκπαιδευτικές πολιτικές, όπως π.χ. η λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων και πρότυπων σχολείων. Αφουγκραζόμενη το αίτημα της κοινωνίας για εκπαιδευτική ανταγωνιστικότητα, η σημερινή κυβέρνηση υποσχέθηκε προεκλογικά ότι θα ξεμπερδέψει με εκπαιδευτικές αδυναμίες και παθογένειες. Δεσμεύτηκε ότι θα παλέψει για σχολεία και πανεπιστήμια που θα κατέχουν μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας. Δυστυχώς, όμως, αυτό το κοινωνικά επιθυμητό και προεκλογικά υποσχόμενο χωλαίνει στο πεδίο εφαρμογής του. Αν και προεκλογικά παραγγείλαμε παιδεία της αριστείας, εξακολουθεί να καταφτάνει στο πιάτο μας μια παιδεία του παραλόγου. Και για να γίνει κατανοητό τι εννοώ, θα αναφέρω ένα παράδειγμα από το χώρο της σημερινής εκπαιδευτικής πραγματικότητας.

Τις τελευταίες μέρες πληροφορήθηκα ότι στα δημόσια ΙΕΚ (με αντικείμενο εκπαιδευτικής κατάρτισης στα επαγγέλματα υγείας) κοινοποιήθηκε έγγραφο που απαγορεύει να υπάρχει κενή ημέρα διδασκαλίας. Η εντολή δόθηκε από το Υπουργείο Υγείας και συγκεκριμένα από τον υφυπουργό Υγείας κ. Βασίλη Κοντοζαμάνη, μια που ναι μεν τα συγκεκριμένα ΙΕΚ εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας ως προς την ύλη των μαθημάτων, υπάγονται όμως, στο Υπουργείο Υγείας. Η ισχύς της νέας διαταγής ξεκινά με την έναρξη του εαρινού εξαμήνου των σπουδών. Ενώ, λοιπόν, μέχρι τώρα υπήρχε μια κενή ημέρα μαθημάτων, αυτή καταργείται και οι διδακτικές ημέρες από 4 γίνονται 5. Οι σπουδαστές θα αναγκαστούν να μεταφέρουν μία ή δύο ώρες μαθημάτων -που έτσι κι αλλιώς τις κάλυπταν- σε νέα ημέρα. Πρόκειται για ένα μέτρο που εγείρει την αγανάκτηση σπουδαστών και καθηγητών αφού ανατρέπει την καθημερινότητά τους και θα τους αναγκάσει να σπαταλούν ένα ολόκληρο πρωινό μόνο για μια ή δύο ώρες μαθημάτων. Πολλοί σπουδαστές των Δ.ΙΕΚ είναι παράλληλα και εργαζόμενοι και μια τέτοια ανατροπή του προγράμματος στο χρονικό μέσο της φοίτησής τους, θα τους δυσκολέψει να συνταιριάξουν την εργασία με τις σπουδές τους. Τι θα γίνει στην περίπτωση που η μέχρι τώρα κενή ημέρα διδασκαλίας είναι αφιερωμένη σε άλλες ήδη προγραμματισμένες δραστηριότητες σπουδαστών και καθηγητών; Με πόση ευκολία θα συντελεστεί η ανατροπή του υπάρχοντος ωρολογίου προγράμματος; Και γιατί, σε τελική ανάλυση, να χρειάζεται να γίνει αυτή η ανατροπή;

Δυστυχώς, αυτό το γεγονός δείχνει πως η χάραξη της σημερινής εκπαιδευτικής πολιτικής εξακολουθεί να γίνεται με τρόπο ανορθολογικό. Ένα καινοτόμο Υπουργείο δε θα χάρασσε πολιτικές μέσω κοινοποίησης εγγράφων. Θα παραχωρούσε στους σπουδαστές και τους καθηγητές την αυτονομία να καθορίσουν οι ίδιοι τον τρόπο κατανομής των διδακτικών ωρών ανά τις ημέρες της εβδομάδας. Θα τους άφηνε να αποφασίσουν οι ίδιοι αν βολεύονται με 3 ή 4 ή 5 διδακτικές ημέρες. Κι αν κάτι τέτοιο φαντάζει ρηξικέλευθο για την ελληνική κοινωνία, ας αναρωτηθούμε αν πράγματι θέλουμε να φτάσουμε στο επίπεδο άλλων ευρωπαϊκών κοινωνιών που έχουν καταφέρει θαύματα με την εκπαιδευτική τους πολιτική. Θέλουμε π.χ. μια πολυτυπία σχολείων στην Ελλάδα; Θέλουμε αυτόνομα δημόσια σχολεία; Θέλουμε επιχορηγούμενα από το κράτος ιδιωτικά σχολεία; Θέλουμε να παραχωρήσουμε σε ομάδες εκπαιδευτικών την ελευθερία να ιδρύσουν τους δικούς τους τύπους σχολείων; Αν θέλουμε όλα αυτά να βρουν θέση στο πρόγραμμα της σημερινής κυβέρνησης, άστοχες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, σαν αυτή του κυρίου Κοντοζαμάνη, θα πρέπει να μπουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Το εαρινό εξάμηνο σπουδών στα Δ.ΙΕΚ ξεκινά σε ένα μήνα. Μέχρι τότε υπάρχει χρόνος για να ανακληθεί η απόφαση τροποποίησης των προγραμμάτων τους. Μη στερήσετε από τους σπουδαστές των Δ.ΙΕΚ, κ. Κοντοζαμάνη, τον αέρα της πολύτιμης εκπαιδευτικής ελευθερίας τους. Εξάλλου, μπορούν να τον διεκδικήσουν και μόνοι τους. Με μαχητικούς αγώνες.

*Ο Κώστας Παπουτσάκης είναι Μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Liberal στις 8 Ιανουαρίου 2020