Απάντηση στο: Χρηματοοικονομικό – Πρόταση Χρήστου Κωστή
Μερικές παρατηρήσεις.
Ως προς τα 100% αποθεματικά και την υποτιθέμενη κατάρρευση της χρηματοδότησης. Μα αυτή είναι η περιγραφή της τωρινής κατάστασης . Τώρα είναι που έχει καταρρεύσει η χρηματοδότηση της ‘πραγματικής’ οικονομίας πανευρωπαϊκά. Ακόμα και στην Ελλάδα, μερικές μεγάλες βιομηχανίες είναι αυτές που χρηματοδοτήθηκαν με ομολογιακά δάνεια πριν από λίγο καιρό, τότε που και το ελληνικό δημόσιο ‘βγήκε στις αγορές’. Οι μικρότεροι ακόμα είναι αποκλεισμένοι. Και αυτά σε περιβάλλον με επιτόκια 0.15% και τύπωμα εκατοντάδων δις ευρώ (επικαιρότητα παρόντος μηνός) πάνω στα προηγούμενα τρις και με fractional reserve banking (frb) που πολλαπλασιάζει το χρήμα και τις πιστώσεις. Σε καθεστώς χωρίς frb όλες οι επιχειρήσεις θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν και με καλούς όρους από τις αποταμιεύσεις, με τις ελεύθερες αγορές να καλύπτουν κάθε ζήτηση και ανάγκη. Παρομοίως, το regulation gone wild υφίσταται τώρα με τους χιλιάδες κανονισμούς, τις εκατομμύρια σελίδες κειμένων κανονισμών, τη τεράστια γραφειοκρατία και τα τόσα επικαλυπτόμενα regulating agencies .
Ως προς την εξαιρετικά επικίνδυνη κατάργηση της δυνατότητας της κεντρικής τράπεζας να καθορίζει τα επιτόκια. Τα επιτόκια βρίσκονται στο πυρήνα της οικονομικής δραστηριότητας. Αντανακλούν τις προτιμήσεις και τις ανάγκες της κοινωνίας συνολικά. Υψηλά επιτόκια αντιστοιχούν σε προϊόντα που παράγονται άμεσα και καταναλώνονται σύντομα (είδη πρώτης ανάγκης), ενώ χαμηλά επιτόκια αντιστοιχούν σε προϊόντα που χρειάζονται χρόνο να παραχθούν και η χρήση τους διαρκεί πολλά χρόνια (ακίνητα, δρόμοι, αεροπλάνα, υποδομές κλπ). Ένας φούρνος που το προϊόν του παράγεται και καταναλώνεται σε μια μέρα μπορεί να λειτουργήσει όσο υψηλό και αν είναι το επιτόκιο. Όταν από τον χρονικό ορίζοντα της μιας μέρας πάμε στα 30 χρόνια όπως σε ένα στεγαστικό δάνειο τότε τα επιτόκια είναι χαμηλά. Το ύψος του επιτοκίου δηλώνει το “μίγμα” των προϊόντων που επιθυμεί και έχει ανάγκη το σύνολο της κοινωνίας. Στέλνει τις πληροφορίες στους παραγωγούς τι να παράγουν. Άρα κάθε παρεμβατισμός στο ύψος του επιτοκίου, πόσο μάλλον η πλήρης χειραγώγησή του, αποτελεί μέγιστη στρέβλωση.
Η λειτουργία της κεντρικής τράπεζας ως δανειστή έσχατης ανάγκης είναι ένας ρόλος σχετικά πρόσφατος. Οι τράπεζες λειτουργούσαν πριν και χωρίς αυτόν. Όπως λειτουργούσαν και πιο πριν και χωρίς καθόλου κεντρική τράπεζα, ακόμα και σε καθεστώς κλασματικών αποθεματικών. Τότε οι κρίσεις προκαλούνταν μόνα από παράγοντες έξω από την οικονομία (πόλεμοι, πολιτικές αναταραχές κλπ) και ήταν απότομες αλλά σύντομες και υπήρχε επιστροφή στην ομαλότητα άμεσα, όχι όπως τώρα που σέρνονται για χρόνια. Ίσως έχουμε απορροφηθεί τόσο πολύ από το τωρινό καθεστώς , που μας φαίνεται αδιανόητη κάποια σημαντική αλλαγή.
Ως προς το αν έπρεπε να αφεθεί να καταρρεύσει το σύστημα το 2008. Θα πρόσθετα και την Ελλάδα όπου η Τράπεζα της Ελλάδος διαχειρίστηκε τη χρεωκοπία των ελληνικών και κυπριακών τραπεζών λόγω του κουρέματος των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου. Σαφώς και δεν υποστηρίζεται η εφαρμογή ριζικών μέτρων αποσπασματικά, ξαφνικά και αναπάντεχα που θα λειτουργούσε σαν ένας τοίχος στον οποίο θα έπεφτε η οικονομία ως σε μία μετωπική σύγκρουση. Άλλωστε και η πρόταση μιλάει για σταδιακή μετάβαση, που σημαίνει ότι θα υπάρχει σχέδιο και μια γενικότερη συναίνεση. Ειδικά για την Ελλάδα η διαχείριση της κρίσης από την ΤτΕ ήταν η καλύτερη δυνατή αφού λειτουργούμε στο τωρινό καθεστώς. Η πρόταση για το πρόγραμμα κινείται ένα στάδιο πριν από αυτό το σημείο. Εστιάζει στο πώς δημιουργούνται οι συνθήκες που καταλήγουν σε αυτές τις χρεοκοπίες, οπότε τότε είναι που βρισκόμαστε στο σημείο που εφαρμόζεται το too big to fail , η παροχή ρευστότητας κλπ για να μη καταρρεύσει όλο το οικοδόμημα. Αλλά αυτές οι πολιτικές είναι οι προηγούμενες πρακτικές απλώς σε μεγαλύτερη κλίμακα και δεν δίνουν πραγματικές λύσεις, γι’ αυτό βρισκόμαστε σε φαύλο κύκλο τόσα χρόνια τώρα. Οπότε η πρόταση πηγαίνει στη πηγή των προβλημάτων και προτείνει λύσεις.
Ως προς το ποιος θα ελέγχει τις τράπεζες. Ιδιωτικοί ανεξάρτητοι οίκοι αξιολόγησης, ανταγωνιστικοί μεταξύ τους. Υπάρχει ήδη τεράστια τεχνογνωσία σε αυτό το τομέα.
Ως προς το ποιος εισάγει το νέο χρήμα στην οικονομία. Από την στιγμή που κάτι (ότι καταλήξει να είναι αυτό) υιοθετηθεί ως χρήμα επειδή προφανώς είναι το κατάλληλο για αυτό το ρόλο, τότε και η ποσότητά του είναι η κατάλληλη για την λειτουργία του ως χρήμα. Άρα δεν χρειάζεται να μεταβληθεί η ποσότητά του τεχνητά. Από την εποχή του Ricardo είχε διαπιστωθεί ότι any quantity of money is the optimum quantity of money. Γενικώς, ενώ για όλα τα αγαθά συνήθως ισχύει ότι όσα περισσότερα έχουμε τόσο το καλύτερο, δεν ισχύει το ίδιο για το χρήμα. Το χρήμα που τυπώνεται εισέρχεται στην οικονομία μέσω των χρηματοπιστωτικών οίκων (primary dealers), και προκαλεί τα προβλήματα που παρουσιάζονται στο κείμενο της πρότασης.
Είναι αλήθεια ότι απέχουμε πολύ από το υιοθετηθεί έστω και ένα τμήμα από αυτές τις προτάσεις,και κάθε μεγάλη αλλαγή θα έχει περάσει πρώτα από όλα τα προηγούμενα μεταβατικά στάδια.
Συμμαχικά
Χρήστος Κωστής