Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και μια Φιλελεύθερη Κυβέρνηση

Του Νίκου Χαραλάμπους

Προσδοκώντας σε μια αληθινά φιλελεύθερη κυβέρνηση

Η εκλογή του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη φέρνει μια αναδιάταξη στο πολιτικό σκηνικό της χώρας αλλά και βάζει τους φιλελεύθερους σε ένα δίλημμα που το έχουμε ξαναδεί να τίθεται κάθε φορά που μια μετριοπαθής κεντρώα παρουσία δείχνει να έχει μια δυναμική.

Ας κάνουμε έναν πρώτο απολογισμό της πορείας του κ. Μητσοτάκη μέχρι στιγμής.

Ο κ. Μητσοτάκης έχει αναδειχθεί σε έναν ικανό πολιτικό σε ό,τι αφορά στις πολιτικές εκστρατείες και στην επικοινωνία και σίγουρα πιο ικανός από την αδελφή του. Μπόρεσε να υποσκελίσει όχι μόνο το βορειοελλαδίτικο ‘μεσαιοχωρικό’ κατεστημένο του κ. Τζιτζικώστα αλλά και –πολύ περισσότερο– τον βαθύ μηχανισμό της Νέας Δημοκρατίας που στήριζε το προϊόν της, τον κ. Μεϊμαράκη.

Ο κ. Μητσοτάκης τώρα, έχει δύο πολύ σημαντικές και δύσκολες εκστρατείες μπροστά του. Η πρώτη είναι να κερδίσει τις εκλογές (ιδανικά με εμφατική διαφορά), δηλαδή να υπερνικήσει το λαϊκιστικό αριστερό ‘κατεστημένο’ και η δεύτερη, αυτή που δεν κατάφερε να κερδίσει ο πατέρας του (και ουσιαστικά κανείς πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης), να υπερνικήσει το συντεχνιακό-δημοσιοϋπαλληλικό κατεστημένο προκειμένου να εκσυγχρονίσει την Ελλάδα και να τη βγάλει από τη βαθιά κρίση.

Επομένως ενώ ο κ. Μητσοτάκης έκανε ένα καλό ξεκίνημα, οι πιο σημαντικές μάχες που θα δώσει βρίσκονται μπροστά του.

Θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα την παρούσα κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο κόσμος της αριστεράς κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τσίπρα. Η πλειοψηφία μουδιασμένη σιωπά, οι ημέτεροι καταλαμβάνουν κυνικά θέσεις εξουσίας και το ιδεολογικό κομμάτι έχει αποκηρύξει την κυβέρνηση ως μη αριστερή (και φυσικά ‘νεοφιλελεύθερη’). Οι φιλελεύθεροι δεν θα πρέπει μόνο να χαίρονται με αυτή την κατάσταση αλλά να μελετήσουν σοβαρά αυτό που συμβαίνει, να προβληματιστούν πάνω στο τι θέλουν και πώς θα το πετύχουν, γιατί εκεί που βρίσκεται η αριστερά σήμερα, μπορεί να βρίσκεται ο φιλελεύθερος χώρος (ακόμα και με την ευρύτερη έννοια, από την κεντροδεξιά ως την κεντροαριστερά) σε μερικά χρόνια.

Επειδή έχει ήδη ξεκινήσει μια μεγάλη αντιπαράθεση ανάμεσα στο αν και κατά πόσο φιλελεύθερος είναι ο κ. Μητσοτάκης και κατά πόσο η Νέα Δημοκρατία θα μετατραπεί (ξανά) σε ένα φιλελεύθερο κόμμα, θα προσπαθήσω να σταχυολογήσω όσο πιο περιεκτικά μπορώ τι θα περίμενα από μια πραγματικά φιλελεύθερη κυβέρνηση.

Για έναν φιλελεύθερο χάρτη με στόχο την έξοδο από την κρίση (και πιο σημαντικό για μένα, την αποφυγή παρόμοιων μελλοντικών κρίσεων) θεωρώ πως έχουμε τα εξής δεδομένα που ισχύουν για όλες τις κυβερνήσεις.

Α) Ο κόσμος δεν έχει υπομονή. Μια κυβέρνηση έχει πρακτικά τις 100 μέρες που υπάρχει επικοινωνιακή ανοχή από την αντιπολίτευση και την καλή θέληση των πολιτών για να νομοθετήσει το πρόγραμμά της. Μετά θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να περάσει οποιαδήποτε νομοθετήματα. Μετά τις 100 μέρες μια κυβέρνηση θα πρέπει να ασχοληθεί με την εφαρμογή των νόμων και με την διαχείριση των κρίσεων. Δεν θα μπορεί να περάσει νέα μέτρα.

Β) Το σχέδιο για την έξοδο από την κρίση πρέπει να είναι πρωτίστως Ελληνικό. Πρέπει να καταρτιστεί στην Ελλάδα, να συζητηθεί και να ψηφιστεί στο Ελληνικό κοινοβούλιο και να παρουσιαστεί και να κατατεθεί στην όποια συζήτηση με τους Ευρωπαίους προερχόμενο από την Ελλάδα με την στήριξη της Βουλής. Φυσικά να είναι σχέδιο (γιατί αυτό που είδαμε από την πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα ήταν ευχολόγιο και γενικολογίες) και φυσικά να είναι ξεκάθαρο το πού, πότε και πόσο πρέπει να βοηθήσει η ΕΕ.

Γ) Το όποιο πρόγραμμα επεξεργαστεί η κυβέρνηση δεν έχει να κάνει με την «δημοσιονομική προσαρμογή» αλλά με την αλλαγή των θεμελίων της ελληνικής οικονομίας. Μέχρι στιγμής τα μνημόνια εμπεριείχαν άτολμα ημίμετρα ενώ η εφαρμογή τους υποβιβαζόταν σε λογιστική άσκηση από τις άτολμες και ανίκανες κυβερνήσεις. Το παράθυρο της ήπιας προσαρμογής και μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας έκλεισε αρκετό καιρό πριν την κρίση. Τώρα πρέπει να γίνουν δραστικές βαθιές και γρήγορες αλλαγές.

Δ) Όση καλή θέληση για διάλογο και να υπάρχει από τη μεριά των «κοινωνικών εταίρων», υπάρχουν συμφέροντα που δεν αλλάζουν και δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα. Και εδώ έχει περάσει το παράθυρο διαλόγου με αυτά. (Δεν μιλώ μόνο για τα συνηθισμένα bête noir των φιλελεύθερων όπως τα κλειστά επαγγέλματα, οι επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές των αγρότών και τα προνόμια και ασφάλεια των δημόσιων υπάλληλων, αλλά και για την εκκλησία, τους μεγαλοεπιχειρηματίες, την αστυνομία, τον στρατό, τα μεγάλα ΜΜΕ και τους εφοπλιστές στον βαθμό που τους ενδιαφέρει να ασχολούνται με τα ελληνικά θέματα). Μέσα σε κάθε ομάδα, υπάρχουν λογικοί και συζητήσιμοι άνθρωποι και άνθρωποι με τους οποίους δεν μπορεί να γίνει κανένας διάλογος. Άρα δεν θα πρέπει να χαθεί χρόνος με το να προσπαθήσει να επιτευχθεί μια συναίνεση με τμήματα που δεν έχουν καμιά διάθεση να συναινέσουν.

Ε) Η πλευρά της αντίδρασης στις μεταρρυθμίσεις οπλισμένες με ένα Σύνταγμα φλύαρο, κρατικιστικό, προστατευτικό και ανοιχτό σε διαφορετικές ερμηνείες θα καταφύγει στα δικαστήρια. Η νομική ομάδα της κυβέρνησης πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη για πολύμηνες δικαστικές μάχες και με καλά επιχειρήματα. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει πως ό,τι πάει στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας θα κριθεί με βάση το καλό της. Δυστυχώς οι δικαστικές αρχές πολλές φορές δρουν και αυτές ως συντεχνία και μάλιστα ως τις πιο αντιδραστικές όταν αισθάνονται πως απειλούνται τα προνόμιά τους. Παρόλα αυτά πρέπει οι νομικοί της κυβέρνησης να είναι διακεκριμένοι νομικοί υψηλού επιπέδου και κύρους.

Με βάση τα παραπάνω, ας εξερευνήσουμε πιο συγκεκριμένες προτάσεις:

Αυτονόητο το επικοινωνιακό κομμάτι μιας νέας και φιλελεύθερης κυβέρνησης: Ολιγομελές σχήμα, περικοπές των προνομίων των υπουργών, αντιπροσωπευτικό της κοινωνίας με γυναίκες, θρησκευόμενους και άθεους, ΛΟΑΤΚΙ, και μετανάστες (ναι, έχουμε μετανάστες δεύτερης γενιάς που θα μπορούσαν να είναι σε μια κυβέρνηση), και την εφαρμογή μιας λιτότητας στο κοινοβούλιο που θα στείλει το μήνυμα πως οι θυσίες ξεκινούν από τα πάνω. Τα παραπάνω δεν γλυτώνουν χρήματα ούτε μειώνουν το χρέος. Αλλά είναι συμβολικές πράξεις που δίνουν έναν τόνο. Μια κυβέρνηση στις πρώτες της εβδομάδες πρέπει να δώσει τον τόνο πως ό,τι εφαρμοστεί στη χώρα θα το εφαρμόσει αυτή πρώτη στον εαυτό της.

Οι βασικές συγκεκριμένες προτάσεις κινούνται σε τρεις άξονες.

1) Την θέσπιση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με την μορφή του Αρνητικού Φόρου.

Είναι πλέον ολοφάνερο πως το Ελληνικό κράτος πρόδωσε τους πολίτες του. Τους έταξε ασφάλεια, παιδεία, υγεία, εργασία. Τους προσέφερε επανάπαυση και εφησυχασμό και τριάντα χρόνια αργότερα, ενώ δημιούργησε εξάρτηση μικρή ή μεγάλη σε κάθε πολίτη αυτής της χώρας, αδυνατεί πια να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Δεν μπορεί απλώς να παραιτηθεί άμεσα των υποχρεώσεών του. Είναι άδικο και ανήθικο. Φτάσαμε στο σημείο, η πλειοψηφία των πολιτών, απλά να αδυνατεί να σταθεί σε ένα ελεύθερο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Δεν φταίνε αυτοί.

Για την ακρίβεια φταίνε λιγότερο από το ελληνικό κράτος. Επομένως χρειάζεται ένα δίχτυ ασφαλείας που όμως δεν θα δράσει σαν δίχτυ του ψαρά που πιάνεσαι αλλά δεν μπορείς να ξεφεύγεις αλλά σαν δίχτυ του ακροβάτη που θα σε προστατέψει στη δύσκολη στιγμή και θα σε εκτινάξει ξανά ψηλά. Το ΕΕΕ/ΑΦΕ βασίζεται σε δύο αρχές:

α) Όλοι πρέπει να έχουν αρκετά λεφτά για να ζήσουν και να μην εξαθλιώνονται (προσέξτε πως ο στόχος είναι να μην εξαθλιώνεσαι, όχι να μην είσαι φτωχός).

β) Όποιος εργάζεται πρέπει να βγάζει περισσότερα χρήματα από αυτόν που δεν εργάζεται.

Περισσότερες πληροφορίες για το πώς θα μπορούσε να δουλέψει το EEE μπορεί ο αναγνώστης να βρεί εδώ.

Το ΕΕΕ σε συνδυασμό με την πλήρη απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων θα βοηθήσει στην ανακούφιση των ασθενέστερων εισοδημάτων αλλά και στην έξοδό τους από τη ζώνη αυτή.

Πολλοί θεωρούν το ΕΕΕ ως έμμεση επιδότηση των επιχειρήσεων μια που οι επιχειρήσεις θα μπορούν να πληρώνουν χαμηλότερους μισθούς και το συμπλήρωμα του εισοδήματος να έρχεται από το κράτος. Ίσως στις πιο ολιγόωρες και ολιγοήμερες θέσεις εργασίας να ισχύει αυτό. Αλλά τα ποσά που συζητιόνται και που αφορούν εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά στους χαμηλότερους μισθούς, είναι πάρα πολύ μικρά, και σίγουρα κανείς εργαζόμενος δεν θέλει να μείνει σε αυτές τις περιοχές ειδικά αν υπάρχει μια ελεύθερη αγορά με πολλές και καλύτερες ευκαιρίες εκεί έξω.

Το ΕΕΕ θα έχει και μια πολιτική συνέπεια. Θα επιφέρει έναν ξεκάθαρο διαχωρισμό ανάμεσα σε αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη, και σε αυτούς που δεν θέλουν καμιά αλλαγή γιατί είναι βολεμένοι με την υπάρχουσα κατάσταση. Για πολύ καιρό κάθε μεταρρύθμιση σταματούσε επειδή αυτές οι δύο ομάδες συμμαχούσαν. Οι πρώτοι είναι πολλοί, οι δεύτεροι αρκετά λιγότεροι. Καιρός να διαλυθεί αυτή η συμμαχία!

2) Ένα big bang στην Οικονομία.

Οι παρομοιώσεις με ασθενείς έχουν κακό προηγούμενο στην Ελληνική πολιτική σκηνή, ας δανειστούμε κάτι από την φυσική.

Η ελληνική οικονομία είναι στριμωγμένη ασφυκτικά σε ένα μικρό ποσοστό του δυναμικού της. Χρειάζεται δραστική απελευθέρωση αλλά με βάση την ισονομία. Χρειάζεται να ξεκινήσει ένας διαχωρισμός κράτους-οικονομίας. Το μήνυμα πρέπει να είναι πως το κράτος θα κρατήσει ως βασικό ρόλο την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και τη χρηματοδότηση των κοινωνικών υπηρεσιών. Αλλά κράτος-επιχειρηματίας, κράτος–επενδυτής και κράτος–πάροχος κοινωνικών υπηρεσιών, θα πρέπει για το ορατό μέλλον να ξεχαστούν.

Ο ΦΠΑ πρέπει να πάει σε μια ενιαία τιμή στο 15% (θα ήθελα 13% ως μια συμβολική μείωση 10 ποσοστιαίων μονάδων αλλά με απογοήτευση έμαθα πως η ΕΕ δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο). Η μια ενιαία τιμή μπορεί να είναι άδικη για κάποια προϊόντα (τρόφιμα, φάρμακα, βιβλία) αλλά ελπίζω πως οι πολίτες θα καταλάβουν αφ’ ενός πως θα κερδίσουν από τη μείωση σε όλους τους άλλους τομείς και αγαθά και αφ’ εταίρου θα υπάρχει και ένα κέρδος με τις συνέργειες από τη λιγότερη γραφειοκρατία ελέγχου του κάθε διαφορετικού ΦΠΑ.

Πολλές διαδικασίες πρέπει να μειωθούν ή/και να καταργηθούν μαζί με τους Οργανισμούς που τις διεκπεραιώνουν. Αυτό μάλιστα πρέπει να γίνει πριν σκεφτεί η κυβέρνηση τις απολύσεις (που πρέπει να τις κάνει) αλλά συχνά δεν είναι ο υπάλληλος που κοστίζει σε έναν επιχειρηματία, είναι η διαδικασία. Και δεν κοστίζει πάντοτε σε χρήμα αλλά κυρίως σε χρόνο και ψυχική υγεία.

Όλα τα υπόλοιπα φιλελεύθερα μέτρα πρέπει πλέον να βγουν ως προτάσεις και να εφαρμοστούν: Χαμηλός ενιαίος φορολογικός συντελεστής, απελευθέρωση εργασιακών σχέσεων, κατάργηση των εργοδοτικών και εργασιακών εισφορών (ή δραστική μείωσή τους ή κατάργησή τους για νέους εργαζόμενους), ελεύθερο ωράριο, διακοπή χρηματοδότησης οργανισμών και κατάργηση οργανισμών στενού δημοσίου τομέα, πλειστηριασμός δημόσιας περιουσίας, και ιδιωτικοποιήσεις. Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι το τελευταίο που πρέπει να απασχολεί μια φιλελεύθερη κυβέρνηση γιατί δεν έχει νόημα να ιδιωτικοποιείς ένα δημόσιο περιουσιακό στοιχείο ή μια υπηρεσία αλλά να μην ανοίγεις την αγορά στον τομέα που δρα· δεν θα έχει τα αποτελέσματα που αναμένει κάποιος.

Σε αυτά τα οικονομικά μέτρα και στα πλαίσια πάντοτε του big bang θα πρέπει να περάσουν και μέτρα πολιτικού φιλελευθερισμού που όμως έχουν ξεκάθαρα θετικό οικονομικό αντίκτυπο. Η αποποινικοποίηση των ουσιών, ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας, και η πλήρης απόδοση ιθαγένειας των παιδιών των μεταναστών αποτελούν τα παραγνωρισμένα ισοδύναμα, αυτά που θα μπορούσαν να ανακουφίσουν τον κόσμο από τις περικοπές αλλά που μια άτολμη κυβέρνηση ακόμα και αριστερή δεν εφάρμοσε. Ιδιαίτερα η αποποινικοποίηση των ουσιών – με βάση τα δείγματα που λαμβάνουμε από τις τέσσερις πολιτείες των ΗΠΑ – είναι ένα μικρό άγγιγμα του Μίδα που μετατρέπει τη ζημιογόνο δραστηριότητα της δίωξης χρηστών και εμπόρων ουσιών, σε μοναδική πηγή εισόδων.

Με περισσότερη συγκράτηση αλλά σίγουρα με αποφασιστικότητα, μέρος του big bang στην οικονομία θα πρέπει να παίξει και η είσοδος του μη κρατικού τομέα και μη κρατικής νοοτροπίας και στις λεγόμενες κοινωνικές υπηρεσίες. Η αυτονόμηση νοσοκομείων, σχολείων, πανεπιστημίων πρέπει να είναι καθολική και τα κρατικά χρήματα να ακολουθούν τον μαθητή, τον ασθενή και τον φοιτητή. Στο ασφαλιστικό θα πρέπει και να ανέβουν τα όρια των συντάξεων αλλά ακόμα πιο σημαντικό θα πρέπει ο συνταξιούχος να αναλάβει τον έλεγχο της σύνταξής του. Το σημερινό σύστημα αχρηστεύει ικανούς εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες και αφήνει οικτρά ακάλυπτους όσους είναι στα ογδόντα και στα ενενήντα. Πάρα πολύς κόσμος μπορεί να δουλέψει λίγες μέρες την εβδομάδα όταν φτάσει στα εξήντα και στα εβδομήντα οπότε θέλει ένα συμπλήρωμα της σύνταξης. Στα ογδόντα και στα ενενήντα θέλει επιπλέον φροντίδα που κοστίζει περισσότερο. Ποια είναι η απάντηση του κράτους; Ισοπέδωση και αχρήστευση. Το ασφαλιστικό πρέπει να αποτελεί μια βοήθεια για όποιον φτάνει στην τρίτη ηλικία, όπως τη θέλει αυτός, και όχι όπως τη θέλει το κράτος.

Δεν θα υπάρξει συντηρητική και αριστερή αντίδραση στα παραπάνω; Φυσικά. Λυσσαλέα. Όμως το φιλελεύθερο μήνυμα δεν είναι αυτό της καταπίεσης και της επιβολής. Κανένα από τα παραπάνω μέτρα δεν επιβάλλει περιορισμούς. Άρει περιορισμούς και απαγορεύσεις. Αν θέλει ο κόσμος να συνεχίσει να είναι θρησκευόμενος, θα μπορεί ανεμπόδιστα να συνεχίσει να πηγαίνει στην εκκλησία. Αν δεν θέλει να κάνει χρήση ουσιών, ή να μην πηγαίνει στα μαγαζιά τις Κυριακές, ή να μην κάνει παρέα με ομοφυλόφιλους, ή να μην θέλει να κάνει επιχείρηση ή να μη θέλει να λατρέψει το χρήμα, ή να πηγαίνει στα μπουζούκια και να ρίχνει λουλούδια στον τραγουδιστή, ή να ντύνεται με χλαμύδα ή φουστανέλα, ή να συνεχίσει να φορά τον μπερέ του Τσε και να διαβάζει τα άπαντα του Μαρξ, ή να προσλαμβάνει εργαζόμενους και να μην βγάζει υπεραξία από αυτούς, ή να γίνει γεωργός ή ναυτικός ή να ζήσει σε κοινόβιο ή κολεκτίβα, μπορούν να συνεχίσουν να τα κάνουν. Μια φιλελεύθερη κυβέρνηση δεν απαγορεύει τίποτε από αυτά. Απλώς σταματά να τα χρηματοδοτεί.

Σίγουρα η μεγάλη μετριοπαθής πλειοψηφία θα μπορεί να αναγνωρίσει την αξία να κάνει αυτό που θέλει και ας μην αρέσει στους άλλους και αντίστοιχα οι άλλοι να κάνουν αυτό που θέλουν και ας μην αρέσει στους πρώτους. Με βάση την ελευθερία, όλοι μπορούν να επιδιώξουν τον δικό τους τρόπο ζωής.

Δε θα χάσουν κάποιοι από τα παραπάνω; Ναι, θα χάσουν την ποιότητα ζωής και κάποιες από τις ανέσεις που είχαν. Κάποιοι θα χάσουν όλες τις ανέσεις τους. Αλλά το μήνυμα πρέπει να είναι πως ενώ το κράτος μπορεί να προστατέψει τους πολίτες του από την εξαθλίωση δεν μπορεί να συντηρήσει ένα υψηλό (‘αξιοπρεπές’ όπως λένε) βιοτικό επίπεδο που κάθε αντικειμενικός και έλλογος παρατηρητής θα συμπέρανε πως είναι τεχνητό. Πως είναι αποτέλεσμα κρατικής (άρα τεχνητής) παρέμβασης και προστασίας. Δεν μπορεί το κράτος να παίξει πια αυτόν τον ρόλο. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μείωση φόρων και αφαίρεση προστασίας δεν θα δημιουργήσουν μαύρη τρύπα στα δημοσιονομικά; Θα την καλύψουν οι περικοπές των δαπανών; Αυτό είναι ένα ερώτημα για λεπτομερή μελέτη. Θα πρέπει να γίνουν κάποιες προσομοιώσεις και να εξεταστούν τα δεδομένα του προϋπολογισμού. Αν υπάρξει μαύρη τρύπα τότε αυτή πρέπει να είναι καλά ορισμένη και εκεί θα πρέπει να μπορεί να συμβάλλουν οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί. Η μικρή δική μου εμπειρία είναι πως οι Ευρωπαίοι θέλουν να βοηθήσουν την Ελλάδα να μείνει στο ευρώ και στην ΕΕ και να μπει σε έναν δρόμο που δε θα αποτελεί πρόβλημα γι’ αυτούς. Σίγουρα συντηρητικοί και σοσιαλιστές Ευρωπαίοι μπορεί να έχουν μια πολιτική ατζέντα, να μη δουν μια φιλελεύθερη κυβέρνηση να πετυχαίνει πολλά, αλλά αν δουν μια τεχνοκρατική πρόταση που είναι πλήρης και πραγματοποιήσιμη, που έχει την στήριξη του κοινοβουλίου και –το κυριότερο- τους εξηγεί πως θα πάρουν πίσω όσα χρήματα θα διαθέσουν, θα ανταποκριθούν.

3) Αν γίνουν όλα αυτά θα ξεκινήσει καταιγισμός επενδύσεων και θα έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη; Όχι φυσικά. Όποιο και αν είναι το νομοθετικό πλαίσιο κανένας επενδυτής, κανένας πολίτης δεν θα ανοιχτεί για νέες δουλειές, νέες επιχειρήσεις, προσλήψεις, οικοδομές, εισαγωγές, εξαγωγές και μεταφορές αν αισθάνεται πως εξακολουθεί να υφίσταται η ανομία. Η Ελληνική Αστυνομία έχει στο παρελθόν καταφέρει κάποια σημαντικά επιτεύγματα και πρέπει να υπάρχουν αρκετά άξιοι άνθρωποι στις τάξεις της. Όμως εξακολουθούν να υπάρχουν εστίες ανομίας και αυτές θα εμποδίσουν κάθε προσπάθεια για μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας. Υπάρχει διάχυτος ερασιτεχνισμός στις πρακτικές της. Και εδώ ερχόμαστε στο κλειδί κάθε μεταρρύθμισης και αλλαγής. Κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση ακυρώθηκε στον ‘δρόμο’. Ο ερασιτεχνισμός και η αγαρμποσύνη με την οποία η αστυνομία αντιμετωπίζει διαδηλώσεις αφήνουν ευάλωτη κάθε κυβέρνηση που θέλει να κάνει μεταρρυθμίσεις στην κατηγορία πως θέλει να επιβάλει και αστυνομικό κράτος. Άρα θα πρέπει τα μέτρα να περάσουν και να εφαρμοστούν χωρίς την εντύπωση πως περνούν με την βία (μια βία που πολλές φορές είναι προσχεδιασμένη). Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι σε αυτό: υπάρχει ένα βαθύ παρακράτος (που απλώνεται από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά) που οι κρυφοί ταγοί του δεν θα διστάσουν να στείλουν κόσμο να σκοτωθεί για να διατηρήσουν τα όποια προνόμια θεωρούν πως έχει η ευρύτερη συντεχνία τους ή η άρρωστη στρέβλωση αυτού που θεωρούν ως ιδεολογία. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα με την αιματοχυσία των υφισταμένων τους ή και αθώων. Δεν είναι πολλοί, δεν είναι όλοι οι αμετάπειστοι και αντιδραστικοί. Αλλά είναι δραστήριοι και αποφασισμένοι. Η αστυνομία δεν πρέπει να τους κάνει το χατήρι.

Η αστυνομία πρέπει να γίνει επαγγελματική, ψύχραιμη, αλλά και αποφασιστική. Οι αστυνομικοί πρέπει να μάθουν να αφοπλίζουν, να ακινητοποιούν και να συλλαμβάνουν αλλά σε καμία περίπτωση και για κανέναν λόγο να βιαιοπραγούν. Βιαιοπραγία αστυνομικού θα πρέπει να σημαίνει άμεση απόλυση και αυστηρότερες ποινές για το ίδιο αδίκημα σε σχέση με τον πολίτη. Το κράτος θα πρέπει να επενδύσει στην προστασία της ζωής και σωματικής ακεραιότητας των αστυνομικών, θα πρέπει να τους εκπαιδεύει καλά και να τους πληρώνει καλά. Αλλά ο πήχης για την άσκηση βίας εκ μέρους των αστυνομικών θα πρέπει να είναι πολύ ψηλότερα από οποιονδήποτε πολίτη.

Όταν λοιπόν δούμε τέσσερις αστυνομικούς χωρίς να σηκώνουν χέρι να κουβαλάνε έναν διαδηλωτή που τους έβρισε και τους χτύπησε αλλά που κανένας αστυνομικός δεν ανταπόδωσε, να τον πηγαίνουν στο τμήμα και η δικαιοσύνη να τον καταδικάζει γρήγορα και αποφασιστικά παρά τον όχλο που θα έχει μαζευτεί απ’ έξω, τότε το ηθικό πλεονέκτημα θα χαθεί από οποιονδήποτε θέλει να σταματήσει τις μεταρρυθμίσεις, από οποιονδήποτε βγαίνει στους δρόμους και θα μεταφερθεί σε αυτούς που θέλουν την προστασία της δημόσιας τάξης και των δικαιωμάτων των πολιτών.

Το μήνυμα της πολιτικής ηγεσίας της αστυνομίας σε αυτό το κομβικό θέμα πρέπει να είναι άτεγκτο και αυστηρό. Δε θα μου προκαλούσε έκπληξη αν το προσωπικό της αστυνομίας θα έπρεπε να ανανεωθεί σε μεγάλο βαθμό για να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις. Η εμπειρία και πρακτικές από την Βρετανία και την Σκανδιναβία θα μπορούσαν κατά τη γνώμη μου να προσφέρουν πολύτιμη γνώση για τις λεπτομέρειες.

Και φυσικά είναι εκ των ουκ άνευ να ξεριζωθεί κάθε τυπική και άτυπη σχέση ανάμεσα στην Αστυνομία και στην ακροδεξιά.

Η δικαιοσύνη θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Θα πρέπει να καταργηθούν νόμοι ή τουλάχιστον να αντικατασταθούν από απλούστερους. Ίσως θα πρέπει να επιτραπεί στα συμβόλαια η δυνατότητα εφέσεων, επίλυσης διαφορών, διαιτησίας σε ξένα δικαστήρια. (Το έκανε η Σιγκαπούρη όπου το ανώτερο δικαστήριό της ήταν το Privy Council το ανώτερο δικαστήριο της Βρετανίας). Ίσως θα πρέπει το Ελληνικό κράτος να δεχτεί να εκδικάζονται υποθέσεις που το ίδιο είναι εμπλεκόμενο σε ξένα δικαστήρια. Αυτό θα κάνει πολλούς επενδυτές πολύ πιο πρόθυμους.

Τα παραπάνω χρειάζονται πολιτικές ικανότητες πρώτου μεγέθους για να επιτευχθούν. Χρειάζεται συζήτηση με τους βουλευτές που θα σχηματίσουν μια ικανοποιητική πλειοψηφία που θα ζητηθεί η στήριξή τους αλλά να γνωρίζει η κυβέρνηση πως κάτι πρέπει να μπορούν να πουν στα ‘καφενεία’ του χωριού και των πόλεών τους.

Πιστεύω πως το ΕΕΕ, η δραστική μείωση του ΦΠΑ και ο Ενιαίος Φορολογικός Συντελεστής είναι αρκετά για να δει η πλειοψηφία πως ωφελείται άμεσα από τη νέα κατάσταση. Ένα μικρό πρόγραμμα απτών δημοσίων επενδύσεων με άξονα την Παιδεία (νέα σχολεία, επισκευές υπαρχόντων) θα μπορούσε να καθησυχάσει περαιτέρω ακόμα περισσότερους πολίτες που έμαθαν να αξιολογούν μια κυβέρνηση από τα έργα που βλέπουν γύρω τους. Αυτοί που θα μείνουν αμετάπειστοι και αντιδραστικοί είναι και αυτοί που μια επιτυχημένη κυβέρνηση θα καταφέρει να απομονώσει επικοινωνιακά και πολιτικά. Μια φιλελεύθερη κυβέρνηση έχει το δικό της ηθικό πλεονέκτημα που βασίζεται στο ό,τι δεν απαγορεύει και δεν επιβάλλει. Αφαιρεί προνόμια για να πετύχει ισονομία. Η αφαίρεση προνομίων πρέπει να είναι καθολική για να μην υπάρχει η κατηγορία της επιλεκτικότητας.

Όλα αυτά θα γίνουν στις πρώτες 100 μέρες που αναφέρθηκαν; Όχι. Όμως στις πρώτες 100 μέρες θα πρέπει να περάσει τουλάχιστον το 90% του νομοθετικού έργου. Θα πρέπει τα μέτρα να συζητηθούν και να ψηφιστούν στη Βουλή, να κοινοποιηθούν και να συζητηθούν στους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες εφαρμογής. Μετά τις 100 μέρες ξεκινά η εφαρμογή και η αντιμετώπιση των όποιων αντιδράσεων. (Μια κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και απρόοπτα, εξωτερικές κρίσεις και θέματα εξωτερικής πολιτικής). Αν βγει το μήνυμα της ισονομίας, της δικαιοσύνης, της ελάχιστης ασφάλειας και της ελευθερίας, σωστά στον πολύ κόσμο τότε οι συντεχνίες, οι αμετάπειστοι και οι αντιδραστικοί θα περιοριστούν σε πολύ μικρό ακροατήριο. Αν αρχίσουν να προκύπτουν κάποια θετικά αποτελέσματα (δεν είμαι στην ελληνική αγορά, αλλά φαντάζομαι πως η εφαρμογή ενός ενιαίου ΦΠΑ στο 15% θα αποτελούσε από μόνη της τεράστια ανάσα σπίθα οικονομικής δραστηριότητας αλλά και νομιμοποίησης παραοικονομικής δραστηριότητας), τότε οι πορείες (θα γίνουν να είστε σίγουροι) θα είναι λιγότερο μαζικές. Αν οι αστυνόμοι βγουν σε μεγάλους αριθμούς στους δρόμους, αντί για τα άθλια και άγαρμπα ΜΑΤ, με ασπίδες προστασίας αλλά όχι γκλοπ και καπνογόνα και αποφύγουν τα επεισόδια ή συλλάβουν δειγματοληπτικά κάποιους από τους ταραξίες, τότε θα αρχίσει να ξεδοντιάζεται η ιεραρχία των αντιδραστικών.

Το φιλελεύθερο όραμα για την Ελλάδα δεν είναι ένα όραμα ομογενοποίησης και ομοιομορφίας. Δεν επιδιώκει την εξάλειψη νοοτροπιών, απόψεων, συμπεριφορών. Είναι ποικιλόμορφο, πολύχρωμο, ανοιχτό και ανεκτικό. Όλοι χωράνε, οι μόνοι που δεν χωράνε είναι αυτοί που θέλουν να απαγορέψουν και να επιβάλουν αυτό που αυτοί θεωρούν πρέπον στους άλλους. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες δεν έχουν χάσει το φιλότιμό τους και ελπίζω ούτε την ηθική τους. Θέλουν να ακούσουν ένα δίκαιο και ξεκάθαρο μήνυμα και κάποιον αξιόπιστο που θα τον εμπιστευτούν να το εφαρμόσει. Η αξιοπιστία μιας κυβέρνησης χτίζεται από την στιγμή που είναι στην αντιπολίτευση. Περιμένουμε λοιπόν από τον νέο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δείξει δείγματα γραφής για την επόμενη μεγάλη μάχη που θα κληθεί να δώσει αλλά και από τη μεθεπόμενη που θα είναι και η πιο κρίσιμη.

Στον βαθμό που αυτό το άρθρο θεωρηθεί μια καλή και συνεπής φιλελεύθερη πρόταση θα μπορούσε να αποτελέσει και βαρόμετρο και κρίση για κάθε κυβέρνηση που στο μέλλον θα αποπειραθεί να αυτοπροσδιοριστεί φιλελεύθερη.

*Ο Νίκος Χαραλάμπους είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον Κλόουν στις 3 Απριλίου, 2016