• Τα Θρησκευτικά στα ελληνικά σχολεία και η φιλελεύθερη πρακτική του Βελγίου

    Του Ολύμπιου Ράπτη*

    s

    Διαχρονικά, η αντιπαράθεση για τα Θρησκευτικά στα ελληνικά σχολεία ακολουθεί την αντι-φιλελεύθερη συλλογιστική του ενός μοντέλου για όλους. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τους συντηρητικούς αλλά και για τους κατ΄ όνομα προοδευτικούς.

    Στο συντηρητικό φάσμα, η απαίτηση για υποχρεωτική διδασκαλία της «επικρατούσας θρησκείας στην Ελλάδα». Στην άλλη όχθη, του προοδευτισμού, η (Ορθόδοξη) Θρησκεία ιδανικά δεν θα έπρεπε να έχει θέση στα δημόσια σχολεία. Συμβιβαστικά, ας είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισμένη ή να αντικατασταθεί από την Θρησκειολογία προκειμένου όλοι οι μαθητές να κατανοήσουν τις άλλες γνωστές θρησκείες.

    Στην αντιπαράθεση αυτή προστίθεται τώρα και η επικείμενη εκδίκαση από το Συμβούλιο της Επικρατείας της αίτησης απαλοιφής της ένδειξης Θρησκεύματος στα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου κατόπιν αιτήματος της Ένωσης Άθεων (και μαθητών διά των γονέων τους) προκειμένου να μην υπάρχει το πεδίο του Θρησκεύματος ούτε καν ως κενό στο απολυτήριο.

    Θεωρώ ωστόσο ότι ακόμα και αν το αίτημα αυτό γίνει αποδεκτό, πάλι δεν θα έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο στο θέμα των Ελευθεριών! Γιατί «προοδευτισμός» δεν σημαίνει αναγκαία και «Ανοικτή Κοινωνία». Γιατί ο φιλελευθερισμός, αντιθέτως, είναι το μοναδικό εκείνο πλαίσιο που προωθεί μία τέτοια Κοινωνία διασφαλίζοντας πληθώρα επιλογών για όλους ανεξαιρέτως.

    Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Βελγικό δημόσιο σχολείο.

    Στο δημοτικό, που φοιτούν τα δύο παιδιά μου, στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς οι γονείς και κηδεμόνες καλούνται να επιλέξουν οι ίδιοι από μία ευρεία γκάμα επιλογών.

    Ενώ στην Ελλάδα λοιπόν θεωρήθηκε ως κατάκτηση να επιτρέπεται η εξαίρεση από την υποχρεωτική διδασκαλία των Θρησκευτικών κατόπιν γραπτής αίτησης (opt out), με τον όποιο κίνδυνο στιγματισμού για τα παιδιά που δεν ακολουθούν την πλειοψηφία, στο Βέλγιο τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο για κανένα μαθητή/τρια (opt in).

    Αν οι γονείς και κηδεμόνες το επιθυμούν, μπορούν να εγγράψουν τα παιδιά τους στο μάθημα των Θρησκευτικών – όχι Θρησκειολογίας. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στην διδασκαλία του Χριστιανισμού (Καθολικισμός ή Προτεσταντισμός ή Ορθοδοξία), καθώς επίσης και της Εβραϊκής ή της Μουσουλμανικής Πίστης. Αλήθεια, φανταζόμαστε ελληνικά δημόσια σχολεία να παραχωρούν αίθουσες διδασκαλίας σε θρησκευτικούς λειτουργούς διαφόρων θρησκειών;

    Η ελευθερία επιλογών δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχει επίσης και η εναλλακτική της Ηθικής & Φιλοσοφίας για όσους δεν θέλουν καθόλου Θρησκευτικά.

    Πολλοί φιλελεύθεροι θα υπενθυμίσουν ότι το Κράτος δεν έχει Ηθική, άρα είναι αμφίβολο αν μπορεί και να την διδάσκει.

    Το Ανώτατο Δικαστήριο του Βελγίου προώθησε λοιπόν εδώ και λίγα χρόνια και ακόμα μία επιλογή: Αγωγή του Πολίτη.

    Το αν θα έχουμε συνεπώς διακρίσεις δεν κρίνεται τόσο από το αν παρακολούθησαν ή όχι Θρησκευτικά τα παιδιά μας. Εμείς οι ίδιοι, ανεξαρτήτως πολιτικών ή κομματικών πεποιθήσεων, ας αρχίσουμε να περιμένουμε από το Κράτος να αντιμετωπίζει όλες και όλους ισότιμα, αντί να επιβάλλει τις όποιες επιλογές για τα παιδιά μας ως υποχρεωτικές και για τα παιδιά των άλλων.

    *Ο κ. Ολύμπιος Ράπτης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 10 Απριλίου 2019

     

  • Σύντροφοι, κάντε το όπως το ΝΒΑ

    Του Μάνου Στιβακτάκη*

    Η Αριστερά παγιδεύει το ακροατήριό της υποσχόμενη με την πολιτική της την επίτευξη κάποιας ισότητας. Ισότητα που συνήθως δεν την πετυχαίνει. Και όταν την πετύχει, αυτή τείνει προς την εξαθλίωση. Μήπως τελικά θα μπορούσαν να διδαχθούν από τους καπιταλιστές του ΝΒΑ πώς επιτυγχάνεται η ισότητα με παράλληλη πρόοδο για όλους: Συλλόγους, αθλητές, εργαζόμενους που σχετίζονται με το άθλημα κτλ;

    Ας δούμε τι απλό κάνει το ΝΒΑ με εντυπωσιακή επιτυχία.

    Το ΝΒΑ έχει ίδιους κανόνες για όλους. Πουλάει ένα προϊόν με βασικό χαρακτηριστικό ποιότητας τον ανταγωνισμό. Ορίζει ένα όριο προϋπολογισμού, το γνωστό salary cap, όριο που όλοι έχουν τα έσοδα για να το καλύψουν, με σοβαρά αντικίνητρα σε όσους το υπερβαίνουν. Ανταμείβει έτσι αυτούς που κάνουν σωστή διαχείριση, με έσοδα που προέρχονται από το ίδιο το άθλημα, και όχι τυχόν ολιγάρχες που με πακτωλό χρημάτων, θολής προέλευσης, μπορούν να αγοράζουν την επιτυχία. Συντηρεί έτσι έναν ανταγωνισμό που δεν συναντάμε σε άλλες λίγκες, προς τέρψη των θεατών. Οι τελευταίοι της βαθμολογίας κερδίζουν συχνά τους πρωτοπόρους. Οι ιστορικοί Knicks της Νέας Υόρκης σήμερα είναι ουραγοί αλλά σχεδιάζουν την αντεπίθεσή τους και είναι πολύ πιθανό να πάρουν το πρωτάθλημα πολύ σύντομα.

    Το ΝΒΑ έχει ανοικτά σύνορα. Δέχεται με χαρά -και με καλά συμβόλαια- όλους τους άξιους μπασκετμπολίστες από όλον τον κόσμο. Διαφημίζει μάλιστα με υπερηφάνεια την καταγωγή τους, ανοίγοντας νέες αγορές στις χώρες από όπου προέρχονται. Το ΝΒΑ δεν δίστασε να αντιταχθεί στον πρόεδρο Trump όταν έκλεινε την είσοδο σε ανθρώπους που γεννήθηκαν σε μουσουλμανικές χώρες, φροντίζοντας να κάνει τα πάντα για να μην υπάρξει πρόβλημα σε κανέναν αθλητή. Το ΝΒΑ ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό, οι ομάδες του δίνουν φιλικούς αλλά και κανονικούς αγώνες σε χώρες όπως το Μεξικό, η Κίνα, η Αγγλία, κ.α. Έχοντας καταφέρει να μετατρέψει το άθλημα σε παγκόσμια γιορτή.

    Το ΝΒΑ σέβεται τον πελάτη που είναι ο θεατής και ο τηλεθεατής. Οι φίλοι των φιλοξενουμένων όχι μόνο μπορούν να φοράνε τη φανέλα της ομάδας τους στην έδρα του αντιπάλου χωρίς να κινδυνεύουν, αλλά οι γηπεδούχοι μπορεί να διοργανώνουν φιέστες στα time outs προς τιμήν τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στη Βοστώνη χορευτικά συγκροτήματα της Ελληνικής παροικίας, στον αγώνα όπου οι Έλληνες επεφημούν τον δικό μας Giannis, αντίπαλο των τοπικών Celtics.

    Τελικά, οι ίσες ευκαιρίες για όλους, η ανοικτή κοινωνία, το άνοιγμα των αγορών είναι συνταγή επιτυχίας. Η αξία των ομάδων καλπάζει, το salary cap αυξάνεται αφού αυξάνονται τα κέρδη και τα προς διάθεση ποσά, οι αθλητές αμοίβονται όλο και καλύτερα, τα μικρά συμβόλαια είναι πλέον πολλαπλάσια του συμβολαίου που είχε ο μεγάλος Michael Jordan πριν δύο δεκαετίες. Δεν υπάρχουν φτωχοί για τους οποίους πρέπει να ληστέψουμε τους πλούσιους. Και βέβαια, οι πρωταθλητές δεν βγαίνουν με κλήρωση όπως οι σημαιοφόροι στα σχολεία μας, αλλά με σκληρή δουλειά. Απλά μαθήματα από το ΝΒΑ για την Ελληνική Αριστερά…

    *Ο κ. Μάνος Στιβακτάκης είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 6 Απριλίου 2019

  • Ελληνική Δημόσια Εκπαίδευση

    Του Γιώργου Αγγελόπουλου

    yiorgos angelopoulos

    Η κόρη μου πηγαίνει στο δημόσιο νηπιαγωγείο της γειτονιάς. Πριν λίγες μέρες που περίμενα να την πάρω, η μαμά ενός από τους συμμαθητές της μου έπιασε κουβέντα για την ποιότητα του δημοτικού σχολείου στο οποίο θα πάνε του χρόνου τα παιδιά μας.

    Σύμφωνα με μια άλλη μαμά, που το μεγάλο της παιδί πάει ήδη εκεί, άλλαξε πρόπερσι ο παλιός διευθυντής και η καινούργια διεύθυνση δεν ενδιαφέρεται και τόσο. Το σχολείο είναι υπό διάλυση. Περιμένοντας να λάβω κάποια ιδέα για το τι θα κάνουμε κι εμείς με την κόρη μας, τη ρώτησα τι σκοπεύει να κάνει. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Τα ιδιωτικά είναι ακριβά για μας. Και δεν μπορούμε να το πάμε στο άλλο σχολείο πιο κάτω, που έχω ακούσει ότι είναι καλύτερο. Θα δούμε. Ίσως δηλώσουμε κατοικία το σπίτι ενός συναδέλφου του άντρα μου που είναι στην περιοχή του άλλου σχολείου. Ο διάλογος κράτησε περίπου τρία λεπτά. Σε αυτά τα τρία λεπτά, όμως, πρόλαβαν να συμπυκνωθούν μια σειρά από σημαντικά προβλήματα της βασικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι συμμερίζεστε απόλυτα την αγωνία της παραπάνω μαμάς κι εμού.

    Όσοι στέλνουμε τα παιδιά μας στο δημόσιο σχολείο, έχουμε αποδεχτεί πως δεν έχουμε πολλά δικαιώματα επιλογής. Το σχολείο φοίτησης των παιδιών μας θα κριθεί από τον τόπο κατοικίας που πιστοποιεί κάποιος λογαριασμός ρεύματος, νερού ή τηλεφώνου. Ο τόπος εργασίας του γονέα απολύτως αδιάφορος. Αν η συγκυρία θέλει να είναι καλό το σχολείο, τέλεια. Αν όχι, λυπάμαι χάσατε. Οι μόνοι τρόποι να αλλάξει κανείς σχολείο είναι: η μετακόμιση, η αποβολή από το σχολείο ή το παιδί να έχει πέσει θύμα ενδοσχολικής βίας. Η αλλαγή σχολείου για το κράτος έχει τιμωρητικό και μόνο χαρακτήρα.

    Αλλά και ο όρος «καλό σχολείο» ή «καλός δάσκαλος» είναι απολύτως αυθαίρετος. Δεν υπάρχει κάποια αξιολόγηση σχολικών μονάδων ή δασκάλων με βάση συγκεκριμένους δείκτες. Δεν ξέρουμε ποτέ τι ειδικεύσεις ή μετεκπαιδεύσεις μπορεί να έχει ένας νηπιαγωγός ή μια καθηγήτρια φυσικής. Δεν ξέρουμε πολλά για τις επιδόσεις των μαθητών κάθε σχολείου σε διάφορα αντικείμενα. Δεν ξέρουμε καν αν το τάδε σχολείο δίνει έμφαση σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες ή σε STEM education. Και γιατί να ξέρουμε, στο κάτω-κάτω; Εκεί μένεις; Εκεί θα πάει η κόρη σου σχολείο, καλό ή κακό, σ’αρέσει ή δε σ’αρέσει. Το πολύ-πολύ πήγαινε να το δεις απ’έξω και θα χαρείς αν είναι φρεσκοβαμμένο ή θα σε πιάσει κατάθλιψη αν είναι παρατημένο. Αν θες κάτι άλλο, πλήρωνε ιδιωτικό.

    Το κράτος στην Ελλάδα δεν έχει συνηθίσει να λογοδοτεί στους πολίτες και δεν πρόκειται να μάθει να το κάνει. Αντίθετα, είναι απολύτως προσαρμοσμένο στο να λογοδοτεί σε οργανωμένες συντεχνίες και στον τρόπο που εκείνες αντιλαμβάνονται κάθε ζήτημα. Και οι γονείς των μαθητών δεν αποτελούμε οργανωμένη συντεχνία. Οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς να μας ρωτάει κανείς και χωρίς να μας πέφτει λόγος. Για να μας πέφτει λόγος πρέπει να πληρώσουμε κάτι παραπάνω και να στείλουμε τα παιδιά μας σε ιδιωτικό.

    Όμως, η λύση για να αποκτήσουν λόγο οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί που πασχίζουν να δώσουν μόρφωση στους μαθητές και τις μαθήτριές τους κάτω από τις αντίξοες συνθήκες που έχει διαμορφώσει το κεντρικά διοικούμενο δημόσιο σχολείο υπάρχει. Είναι απλή, είναι εφαρμόσιμη και δεν βρίσκει κανένα εμπόδιο παρά μόνο τις εμμονές διαφόρων και το άγχος του κρατικού μηχανισμού μην και κατά λάθος εκχωρήσει λίγη από την εξουσία του στους πολίτες.

    Για τον μεγάλο σχεδιαστή του υπουργείου παιδείας, ο διάλογος δυο μαμάδων κι ενός μπαμπά έξω από ένα δημόσιο σχολείο είναι αδιάφορος όσο το πέταγμα μια πεταλούδας στο Πεκίνο. Όμως, αν δοθούν ελευθερίες σε αυτούς τους γονείς, το πέταγμα μπορεί να φέρει μια θύελλα που να μεταμορφώσει το ελληνικό δημόσιο σχολείο σε κάτι για το οποίο θα είμαστε περήφανοι.

    *Ο Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 4 Απριλίου 2019

     

     

  • Πώς «έσωσε» τη χώρα το Airbnb

    Του Στέλιου Κορρέ*

    Όλο και συχνότερα γινόμαστε μάρτυρες δημοσιευμάτων για τη βραχυχρόνια μίσθωση που υπερμεγενθύνουν τις όποιες αρνητικές πλευρές της εν λόγω δραστηριότητας (εξώσεις ενοικιαστών, αύξηση δυσκολίας για ανεύρεση κατοικίας σε συγκεκριμένες περιοχές), ενώ δεν λείπουν και οι αναφορές σε περιορισμούς στην δραστηριότητα που έχουν επιβάλλει μεγάλες τουριστικές πρωτεύουσες όπως το Παρίσι, η Βαρκελώνη, το Άμστερνταμ και η Νέα Υόρκη. Εσχάτως, πληθαίνουν και τα δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι η κυβέρνηση βρίσκεται προ των πυλών για την επιβολή περιορισμών ως προς τον αριθμό ακινήτων που κάθε φυσικό πρόσωπο θα μπορεί να διαθέτει για βραχυχρόνια μίσθωση (μέχρι 2 ακίνητα), αλλά και ως προς τον αριθμό των επιτρεπόμενων διανυκτερεύσεων (κατά το πρότυπο μεγάλων πόλεων του εξωτερικού).

    Ωστόσο πριν να υιοθετήσουμε άκριτα τις άναρθρες κραυγές που ζητάνε την επέμβαση του «κράτους σωτήρα» καλό θα ήταν να εξετάσουμε το πώς η βραχυχρόνια μίσθωση ωφέλησε τη χώρα τα τελευταία 2-3 χρόνια (αφότου άρχισε να λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις) και υπήρξε σανίδα σωτηρίας για μεγάλο μέρος χειμαζόμενων από την κρίση συμπολιτών μας:

    -Σε μια χώρα χτυπημένη από υψηλότατη ανεργία (γύρω στο 24% προ τριετίας), δημιουργήθηκε μια διέξοδος, που έδωσε ανάσα σε πάρα πολλούς ανέργους ή υποαπασχολούμενους. Καθώς η κουλτούρα της ιδιοκατοίκησης ήταν πολύ έντονη στην Ελλάδα όλο το προηγούμενο διάστημα, πολλές οικογένειες που διέθεταν εξοχικό ή ένα δεύτερο αστικό διαμέρισμα προς ενοικίαση έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την περίσταση με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ουσιαστικά μια θέση εργασίας για κάποιο άνεργο μέλος της οικογένειας. Εξίσου σημαντική αναζωογόνηση είδαν όλα τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την οικοδομή, τις ανακαινίσεις κατοικιών και τον καθαρισμό. Ένα παλιό κτηριακό απόθεμα αναβαθμίστηκε, ενώ παράλληλα υπήρξε δημιουργία ενός νέου κλάδου επαγγελματιών, αυτού των διαχειριστών ακινήτων. Τοπικές αγορές ανέπνευσαν από το εισόδημα που αφήνουν οι διερχόμενοι επισκέπτες, συνοικιακά μαγαζιά αλλά και ολόκληρα χωριά και μικρές κοινότητες όπου προσφέρονται παραθεριστικές κατοικίες για βραχυχρόνια μίσθωση είδαν μια ελπίδα.

    -Βελτιώθηκε η ανταγωνιστικότητα και υπήρξε διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος (που αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ). Η προσφορά καταλυμάτων σε κάθε γωνιά της Ελλάδας μέσω των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης υπήρξε ο μοχλός της έκρηξης του ελληνικού τουρισμού κατά την τελευταία τριετία. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό με μια ματιά στα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν αύξηση των ταξιδιών city break κατά 706% την τελευταία πενταετία (2013-2018) στην Αθήνα, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την ύπαρξη των πλέον οικονομικών καταλυμάτων σε σύγκριση με όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του νότου, όπως αυτά που προσφέρονται στην Αθήνα. Δεδομένου του γεγονότος ότι η δυναμικότητα των ξενοδοχείων στην Αθήνα είναι συγκεκριμένη και η πληρότητα τους φτάνει στα επίπεδα του 97% κατά τους μήνες Απρίλιο με Οκτώβριο, χωρίς την ενεργοποίηση των διαμερισμάτων που προσφέρονται μέσω των διαδικτυακών πλατφορμών, υπολογίζεται ότι δεν θα είχαν επισκεφτεί την Αθήνα τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες και δεν θα είχαν εισρεύσει στην χώρα εισοδήματα άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ (ή το 0,5% του ΑΕΠ). Μέσα από αυτό το πρίσμα μπορεί να κατανοήσει κανείς πώς τελικά αναπτύχθηκε κατά 1,9% η ελληνική οικονομία το 2018 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και πόση μπορεί να ήταν η συμβολή του συγκεκριμένου «προϊόντος» στην ανάπτυξη της χώρας τα τελευταία 2-3 χρόνια.

    -Ανακόπηκε η πτώση των τιμών των ακινήτων μετά από 9 συνεχόμενα έτη απώλειας πλέον του 40% της αξίας τους. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η συμβολή του φαινομένου της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην αντιστροφή του κλίματος στην αγορά ακινήτων υπήρξε καθοριστική μέσω της αγοράς ακινήτων με στόχο την προσφορά τους σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας ενοικίασης με αποτέλεσμα κατά το 2018 να υπάρξει για πρώτη φορά μετά από 9 χρόνια άνοδος στις τιμές των ακινήτων κατά 2%. Το έμμεσο αποτέλεσμα της ανόδου των τιμών ήταν η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας στην χώρα κατά 10% σε αριθμό οικοδομικών αδειών και κατά 21-23% σε όρους όγκου και επιφάνειας, αφού αυτό ήταν το σήμα που περίμεναν οι επιχειρηματίες της οικοδομής προκειμένου να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις.

    -Καθοριστικής σημασίας για το σύνολο της οικονομίας είναι και η συμβολή της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών. Η άνοδος των ακινήτων που καταγράφτηκε το 2018 έβαλε κατά κάποιο τρόπο «πάτο» στις τιμές των ακινήτων που οι τράπεζες κατέχουν ως εξασφαλίσεις για δάνεια που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους και δεν εξυπηρετούνται. Ως γνωστόν, η συνεχής πτώση των τιμών των ακινήτων κατά τα τελευταία 9 έτη οδηγούσε στην ανάγκη για συνεχή αύξηση των προβλέψεων των πιστωτικών ιδρυμάτων, που οδηγούσε τους ισολογισμούς τους σε ζημίες με τα γνωστά αποτελέσματα των 3 ανακεφαλαιοποιήσεων και της ασφυξίας στην αγορά εξαιτίας της μη χορήγησης νέων δανείων. Πλέον, κι εφόσον επέλθει άνοδος στην αγορά ακινήτων, οι τράπεζες θα μπορέσουν να απελευθερώσουν ένα σημαντικό κεφαλαιακό απόθεμα με το οποίο θα μπορέσει να αναπνεύσει το σύνολο της οικονομίας. Συνεπακόλουθα, με την εξέλιξη αυτή δεν αργεί η στιγμή που οι τράπεζες θα χορηγήσουν εκ νέου στεγαστικά δάνεια, που τόσο έχουν ανάγκη τα νέα ζευγάρια και οι νέοι άνθρωποι γενικώς. Πέραν αυτού, πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων κατάφεραν μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης να εξυπηρετήσουν τα κόκκινα δάνεια τους, σώζοντας τα από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, αλλά και προσφέροντας μια ακόμα ανάσα στο τραπεζικό σύστημα.

    -Τέλος, πολύ σημαντική για την εθνική οικονομία ήταν η τόνωση των δημόσιων εσόδων, μετά την δημιουργία της πλατφόρμας για την βραχυχρόνια μίσθωση και την παροχή Αριθμού Μητρώου Ακινήτου για κάθε ακίνητο που αναρτάται στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες.

    Συνέπεια των ανωτέρω σωτήριων αποτελεσμάτων της βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια και μέχρι να επιστρέψει μια κάποιας μορφή κανονικότητα στην ελληνική οικονομία, η σκέψη επιβολής οποιουδήποτε είδους περιορισμού ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ…εκτός αν θέλουμε να αυτοκτονήσουμε…

    *Ο κ. Στέλιος Κορρές είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 2 Απριλίου 2019

  • Χάγιεκ και Φρίντμαν στο Μαξίμου!

    Αθήνα, 20 Μαρτίου 2019

    Αξιότιμε κύριε πρωθυπουργέ,

    Στο πλαίσιο της πρόσφατης επικαιρότητας, μάθαμε με χαρά το ενδιαφέρον που εκδηλώσατε για σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους και τα συγγράμματά τους. Θέλοντας να συνεισφέρουμε στη διεύρυνση των γνώσεών σας στο πεδίο αυτό, επιτρέψτε μας να σας συστήσουμε τους φιλελεύθερους διανοητές Φρίντριχ Χάγιεκ από την Αυστριακή Σχολή και Μίλτον Φρίντμαν από τη Σχολή του Σικάγου, συνιστώντας σας και ένα αντιπροσωπευτικό έργο του καθενός, τα «Ο δρόμος προς τη δουλεία» και «Καπιταλισμός και ελευθερία».

    Οι συγγραφείς έχουν αμφότεροι βραβευτεί με Νόμπελ Οικονομικών, το 1974 ο πρώτος και το 1976 ο δεύτερος και πιστεύουμε ότι οι ιδέες τους μπορούν να ωφελήσουν στην πράξη τη χώρα μας, όπως έχει γίνει άλλωστε και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου.

    Η πολιτική φιλοσοφία τους έχει στόχο την αύξηση της ατομικής ελευθερίας, την απελευθέρωση του ατόμου από τον υπερπροστατευτισμό του κράτους, που οδηγεί σε ασφυξία τα άτομα και τις κοινωνίες, τον σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, όπως ο αυτοπροσδιορισμός, η ιδιοκτησία, η ελεύθερη έκφραση κ.ά. H ευρεία υιοθέτηση των ιδεών τους από πολλά κράτη -ειδικά στον Τρίτο Κόσμο- συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας και στην πρωτόγνωρη άνοδο του βιοτικού επιπέδου της ανθρωπότητας. Ακόμα και χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού υιοθέτησαν πολιτικές φιλελευθεροποίησης της οικονομικής και πολιτικής ζωής και άφησαν στην άκρη τον «άλλο κόσμο που είναι εφικτός».

    Κύριε πρωθυπουργέ,

    Σας δωρίζουμε τα δύο αυτά σημαντικά βιβλία ως το καθαρά φιλελεύθερο κόμμα της χώρας μας και ελπίζουμε πως εμβαθύνοντας σε αυτά θα κατανοήσετε καλύτερα τον κλασικό φιλελευθερισμό και θα κατανοήσετε πόσο σημαντικό είναι να προωθήσετε φιλελεύθερες πολιτικές που, αναμφίβολα, θα έχουν θετικό αντίκτυπο στους πολίτες της χώρας μας.

    Θα χαρούμε να ακούσουμε τις σκέψεις σας πάνω σε αυτά και με χαρά θα συνδράμουμε με όποιον άλλον τρόπο επιθυμείτε ώστε να κατανοήσετε βαθύτερα την τόσο παρεξηγημένη φιλελεύθερη φιλοσοφία και τις αξίες της. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση.

    Με εκτίμηση,
    Μάκης Σπυράτος
    Πρόεδρος Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί στο φύλλο της 28ης Μαρτίου 2019

    *Η επιστολή δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 28 Μαρτίου 2019

     

  • Ο βαθύς ψυχικός κρατισμός

    Του Γιώργου Αγγελόπουλου*

    Πριν λίγες εβδομάδες τα σόσιαλ μήντια ασχολήθηκαν με μια είδηση σχετικά με την αντικατάσταση των όρων μητέρα και πατέρας από τους Γονέας 1 και Γονέας 2. Πέρα από τα αστεία και τα μημζ (memes) που γέννησε αυτή η –ανακριβώς μεταφερθείσα, όπως αποδείχτηκε– ιστορία, θα λέγαμε πως εξέφρασε κάποιες ανησυχίες των πολιτών που αξίζει να σχολιάσουμε από φιλελεύθερη οπτική.

    Πριν πάμε στην ουσία, να διευκρινιστεί ότι δεν θα λάβουμε υπ’όψιν τους πολλούς συμπολίτες μας που πίστεψαν πραγματικά ότι τα παιδιά στη Γαλλία δεν θα μπορούν να λένε πλέον τις λέξεις μαμά και μπαμπά. Εκτός, ίσως, από το να υπενθυμίσουμε πως πλέον γίνεται πιστευτό το κάθε τι, όσο βλακώδες και αστείο κι αν ακούγεται.

    Το πρώτο που αναδεικνύεται από την αρνητική στάση πολλών, είναι η δυσκολία μέρους της ελληνικής κοινής γνώμης να δεχτεί την έννοια του ατομικού δικαιώματος. Η βασική αντίρρηση των περισσοτέρων έχει να κάνει με το ατομικό δικαίωμα των ανθρώπων να αποκτούν παιδιά. Εδώ, για έναν φιλελεύθερο, τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να αποκτούν παιδιά, οι ομοφυλόφιλοι είναι άνθρωποι άρα μπορούν κι αυτοί, τέλος. Ο νόμος σε μια φιλελεύθερη πολιτεία περιορίζει ελευθερίες μόνο όταν είναι απολύτως αποδεδειγμένο πως οι ελευθερίες αυτές καταπατούν το ατομικό δικαίωμα κάποιου άλλου. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας έχουν στο μυαλό τους ότι ένα παιδί με δυο γονείς του ίδιου φύλου χάνει το δικαίωμα να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί σωστά. Όμως, έρευνες πολλών χρόνων αποδεικνύουν πως αυτός ο ισχυρισμός δεν ευσταθεί. Τέλος. Το κράτος που δεν επιτρέπει σε ομοφυλόφυλους να αποκτούν παιδιά ασκεί έναν αυταρχισμό βασισμένο στα γούστα (όχι στα δικαιώματα) της πλειοψηφίας. Το ελληνικό κράτος είναι αυταρχικό στον τομέα αυτό, το γαλλικό δεν είναι.

    Το δεύτερο, και εξίσου σημαντικό, είναι ο φετιχισμός μας με την κρατική επικύρωση. Εξηγούμαι: έστω ότι περνά και στην Ελλάδα μια αντίστοιχη διάταξη. Στο χαρτί της αίτησης για να γράψω του χρόνου την κόρη μου στο δημοτικό αντί για πατέρας/μητέρα θα έχει γονέας 1/2. Τέλεια! Πού είναι το πρόβλημα; Προφανώς, εγώ δεν θα σταματήσω να είμαι πατέρας. Άρα τι συγκεκριμένη ανάγκη έχουμε να ξέρει το κράτος το φύλο των γονέων;

    Για τον ίδιο λόγο που θέλαμε το κράτος να ξέρει ότι είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια. Τα κρατικά έγγραφα είναι η προέκταση του εαυτού μας, η ολοκλήρωσή μας, το εθνικό μας φετίχ. Τόσα χρόνια κρατισμού, μας έχουν εμποτίσει με τη βεβαιότητα πως η προσωπική ταυτότητά μας είναι η ίδια με την αστυνομική. Πως ξέρουμε μια επιστήμη που μάθαμε στο εξωτερικό μόνο αν το επικυρώσει ο ΔΟΑΤΑΠ. Πως ισχύει μόνο ό,τι πιστοποιείται από το κράτος. Πως το κράτος πρέπει να έχει την ελευθερία να ξέρει για μας ό,τι θέλει κι όποτε θέλει.

    Ξεχνάμε ότι το κράτος, με την εμπιστοσύνη που του δείξαμε, κατέρρευσε πανηγυρικά και μας έστειλε τον λογαριασμό. Ας μην επιζητούν, λοιπόν, οι συμπολίτες μας την επικύρωση της πατρότητάς τους στα κρατικά έγγραφα των γαλλικών σχολείων κι ας είναι λίγο πιο καχύποπτοι απέναντι στη γνώση που έχει το κράτος για μας.

    *Ο κ. Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal στις 27 Μαρτίου 2019

  • Υπάρχουν άλλες λύσεις πέραν του νόμου Παρασκευόπουλου; Το παράδειγμα της Αμερικής

    Του Βασίλη Τσικνάκου

    Με αφορμή μια εργασία της δεκαπεντάχρονης κόρης μου στα πλαίσια του προγράμματος Harvard Model Congress στο οποίο συμμετέχει, άρχισα να διαβάζω την όλη συζήτηση που γίνεται στις ΗΠΑ για το σύστημα των ιδιωτικών φυλακών και αν θα πρέπει να επεκταθούν, όπως υποστηρίζεται από συντηρητικούς κυρίως κύκλους, ή αν θα πρέπει να καταργηθούν, όπως πιστεύει κυρίως το πιο αριστερό κομμάτι του Δημοκρατικού κόμματος (πρόσφατη είναι άλλωστε η πρόταση νόμου “The Justice Is Not For Sale Act” που προωθούσε το 2015 ο Bernie Sanders).

    Τα επιχειρήματα εκατέρωθεν πειστικά. Οι υποστηρικτές των ιδιωτικών φυλακών, που σήμερα αντιστοιχούν περίπου στο 8,5% των φυλακισμένων σε τριάντα περίπου πολιτείες, υποστηρίζουν ότι έχει επιτευχθεί μείωση του κόστους ανά κρατούμενο που επιβαρύνει τον Αμερικανό φορολογούμενο, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί μια ολόκληρη οικονομία γύρω από αυτές στις απομακρυσμένες κατά βάση περιοχές που βρίσκονται.

    Οι αντίπαλοί τους όμως όχι μόνο αρνούνται ότι υπάρχει όφελος για τον φορολογούμενο, αλλά τονίζουν ότι μόνες κερδισμένες είναι οι εταιρείες. Αποκαλύπτουν ότι οι δύο μεγαλύτεροι οργανισμοί σωφρονιστικών καταστημάτων στις ΗΠΑ, η Corrections Corporation of America και η GEO, δαπανούν τεράστια ποσά για να κάνουν lobbying υπέρ της αύξησης των ποινών ακόμα και για μικρότερα εγκλήματα, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των κρατουμένων και ο χρόνος εγκλεισμού τους, προσβλέποντας έτσι σε αύξηση των συνολικών τους εσόδων (χαρακτηριστικό το σκάνδαλο “Kids For Cash”). Παράλληλα μειώνουν το κόστος σίτισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των εγκλείστων σε κάτω του ανεκτού επίπεδα ενώ χρησιμοποιώντας την εργασία τους αυξάνουν τα δικά τους έσοδα συμπιέζοντας τις αμοιβές των “μπλε κολάρων”. Είναι ενδεικτικό ότι κολοσσοί όπως οι IBM, Motorola, HP, Microsoft και άλλες έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς εργασία κρατουμένων.

    Άκρως ενδιαφέρουσα άποψη όμως ιδιαίτερα από φιλελεύθερη σκοπιά, είναι αυτή των libertarians (ελευθεριακών), που αντιτίθενται τόσο στο κρατικό σωφρονιστικό σύστημα όσο και στο ιδιωτικό, με τον τρόπο που αυτό λειτουργεί σήμερα και το οποίο το βλέπουν ως μία προέκταση του πρώτου. Βάζουν στη συζήτηση δυο σημαντικότατες παραμέτρους. Η πρώτη ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο σύστημα δικαιοσύνης, κύριο μέλημα είναι να τιμωρηθεί ο θύτης και όχι να αποκατασταθεί το θύμα. Η δεύτερη ότι τα ατομικά δικαιώματα των κρατουμένων παραβιάζονται συστηματικά τόσο από τις δημόσιες όσο και από τις ιδιωτικές φυλακές.

    Αντιπροτείνουν, κυρίως για τα λιγότερο σοβαρά αδικήματα, ένα σύστημα επανορθώσεων (restitutive system of justice) σύμφωνα με το οποίο οι πολίτες αγοράζουν ασφαλιστικά συμβόλαια. Έτσι, αν κάποιος πολίτης ζημιώσει άλλον, η ασφαλιστική του εταιρεία θα καλείται να τον αποζημιώσει στα πρότυπα που επιλύονται τα τροχαία ατυχήματα. Αν είναι ανασφάλιστος, τότε ο θύτης θα τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό ή σε κέντρα κράτησης που θα ανήκουν στις ασφαλιστικές εταιρείες και θα παρέχει υπηρεσίες ανάλογες της ζημιάς την οποία προκάλεσε στο θύμα (στα πρότυπα και των community works που ισχύουν σε πολλές χώρες σήμερα).

    Ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο η όλη συζήτηση και η αντιπαράθεση, ειδικά αν τη συγκρίνουμε με τη χώρα μας όπου η κυβέρνηση ως μόνη λύση για την αποσυμφόρηση των φυλακών θεωρεί τον νόμο Παρασκευόπουλου…

    *Ο Βασίλης Τσικνάκος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 24η Μαρτίου 2019

  • Ο άνθρωπος ως μέσο στα χρόνια του κρατισμού

    Του Γιάννη Παπαδόπουλου

    Η Εφορία κατέχει αναμφίβολα τις καλύτερες εισπρακτικές ικανότητες, μιας και έχει τη δυνατότητα να παίρνει όσο εισόδημα επιθυμεί από τον κάθε φορολογούμενο, και ακολουθούν πολλές άλλες δημόσιες υπηρεσίες με εντυπωσιακά υψηλές εισπράξεις, ειδικά συγκριτικά με τα εισοδήματα των πολιτών/πελατών. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχουν κάποιες λίγες, όπως η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης – Αποχέτευσης του παρακάτω παραδείγματος, οι οποίες δεν τα πάνε και τόσο καλά. Ας δούμε το περιστατικό.

    Ενοικιαστής επισκέπτεται την εν λόγω ΔΕΥΑ και ζητά να έρχεται ο λογαριασμός του νερού στο όνομά του, καθότι μόλις μετακόμισε στο εν λόγω διαμέρισμα. Η υπηρεσία τού απαντά ότι δεν δύναται, καθότι ακόμα και αν μετακομίσει σε διπλανό δήμο δεν θα μπορεί να τον εντοπίσει. Έτσι, ο λογαριασμός συνεχίζει να έρχεται στο όνομα του ιδιοκτήτη..

    Περνάει το πρώτο δίμηνο και ο νέος ένοικος πάει να πληρώσει τον λογαριασμό που έχει έρθει στο όνομα του ιδιοκτήτη. Προς μεγάλη του έκπληξη, ο υπάλληλος αρνείται! Ζητώντας τον λόγο από τον υπάλληλο, παραπέμπεται στην προϊσταμένη. Εκείνη του λέει πως δεν μπορεί να πληρώσει τον νέο λογαριασμό γιατί ο ιδιοκτήτης του ακινήτου δεν έχει πληρώσει τα χρέη που άφησε ο προηγούμενος ένοικος.

    Ο ένοικος της εξηγεί πως αυτό είναι μάλλον δύσκολο, καθότι ο ιδιοκτήτης δεν δύναται να αποπληρώσει ούτε καν τα δικά του χρέη: μέσω της λεγόμενης «Κατάσχεση εις χείρα τρίτου» ο ενοικιαστής καταθέτει το ενοίκιο απευθείας σε λογαριασμό της εφορίας.

    Η απάντηση, όμως, που παίρνει είναι αποστομωτική: η προϊσταμένη δεν μπορεί να του επιτρέψει να πληρώσει τον λογαριασμό που αντιστοιχεί στην χρήση που έκανε, γιατί έτσι δεν θα ανέβει αρκετά το χρέος ώστε να του κόψει το νερό και να πιέσει τον ιδιοκτήτη να πληρώσει!

    Δηλαδή, επειδή η εν λόγω υπηρεσία, με ευθύνη αυτών που την έφτιαξαν και τη διοικούν, δεν μπορεί, με τις υπάρχουσες τεχνολογικές δυνατότητες και με τον δημόσιο χαρακτήρα της, να χρεώσει τον πραγματικό χρήστη των υπηρεσιών της, μία δημόσια λειτουργός θέλει να εξαναγκάσει έναν τρίτο σε αδυναμία (τον ιδιοκτήτη) να πληρώσει τα χρέη ενός άλλου (του πρώην ενοίκου), κόβοντας το νερό στα ανήλικα παιδιά ενός τέταρτου (του νέου ενοικιαστή), με πιθανότερο αποτέλεσμα τελικά, όχι μόνο να μην πάρει τα λεφτά της, αλλά να φέρει τον ιδιοκτήτη σε ακόμα πιο δυσχερή θέση, αφού το σπίτι του θα μείνει ξενοίκιαστο!

    Δηλαδή,  μία κρατική επιχείρηση στην οποία έχει δοθεί μονοπώλιο ώστε να προστατεύσει τον κόσμο από την «λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού», δεν διστάζει να χρησιμοποιεί τους πελάτες της ως μέσο για να εισπράξει την αμοιβή της, μετατρέποντας το πολύ μικρό κόστος τού να έρθει σε συνεννόηση με την εφορία, σε εκβιασμό προς μία οικογένεια και έναν ιδιοκτήτη σε αδυναμία.

    Τα παραδείγματα χρήσης των ανθρώπων ως μέσo από το δημόσιο είναι πολλά: ιατρικά τμήματα που κάνουν παιδί και οικογένεια μπαλάκι για να λύσουν οι δύο διευθυντές τις προσωπικές τους διαφορές, πολιτικοί που ψηφοθηρούν εις βάρος της υγείας ανθρώπων που παραγκωνίζονται σε νοσοκομεία για να εξυπηρετηθούν ημέτεροι, κτλ.

    Τελικά, μάλιστα, ίσως η λέξη «μέσο» που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τη χρήση διαμεσολαβητή με το δημόσιο, να μην αναφέρεται στον ενδιάμεσο, αλλά στον άνθρωπο που παραγκωνίζεται και ο οποίος έχει μειωθεί από αξιοσέβαστο υποκείμενο σε μέσο επίτευξης των στόχων κάποιου άλλου.

    Ποιος φταίει, όμως, και τι μπορούμε να κάνουμε;

    Το πρώτο πράγμα που φταίει είναι η έλλειψη περιβάλλοντος ανταγωνισμού και το συνεπαγόμενο αίσθημα οκνηρούς παντοδυναμίας που προκαλεί το προστατευόμενο μονοπώλιο. Δηλαδή, αν δραστηριοποιούνταν παραπάνω από μία επιχείρηση π.χ. στη διαχείριση (και όχι απαραίτητα στην ιδιοκτησία) του συστήματος διανομής του νερού και υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ τους, οι εταιρείες θα αναγκάζονταν να βελτιώσουν κατά πολύ τις προσφερόμενες υπηρεσίες τους, καθώς και να καινοτομήσουν για να προσελκύσουν πελάτες – κάτι αντίστοιχο που γίνεται τώρα με το ηλεκτρικό ρεύμα και έγινε στο παρελθόν με τις τηλεπικοινωνίες.

    Το δεύτερο πράγμα που φταίει είναι ο διττός ρόλος του κράτους ως εγγυητής της νομιμότητας και ως επιχειρηματίας. Δηλαδή, όταν το κράτος είναι επιχειρηματίας, σε ποιο βαθμό θα μπορέσει να εγγυηθεί τους όρους ορθού ανταγωνισμού με τους ανταγωνιστές του ή να παίξει τον ρόλο του διαιτητή μεταξύ τους; Δηλαδή, πώς είμαστε σίγουροι ότι θα ακολουθήσει τον δύσκολο δρόμο της καινοτομίας και της βελτίωσης των προσφερόμενων υπηρεσιών για να προσελκύσει πελάτες, και όχι τον εύκολο δρόμο για όποιον έχει και το καρπούζι και το μαχαίρι, δηλαδή να χρησιμοποιήσει και τις επιχειρήσεις ως μέσα για να πετύχει τους δικούς του στόχους;

    Συμπερασματικά, λοιπόν, όπως τα Κράτη Δικαίου έχουν μεριμνήσει για τον διαχωρισμό των εξουσιών (νομοθετική-εκτελεστική-δικαστική), έτσι ίσως θα πρέπει να υπάρξει διάκριση μεταξύ της εποπτικής εξουσίας και της επιχειρηματικότητας. Αλλιώς, είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε το γράσο στα γρανάζια του κρατισμού.

     *Ο κος Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 16 Μαρτίου 2019.

  • Ένας νέος δρόμος προς μια νέα δουλεία

    Του Γιώργου Αγγελόπουλου

    Η, ιστορικά επιβεβαιωμένη, θεωρία της ελεύθερης αγοράς βασίζεται σε μία αρχή: Κανένας δεν μπορεί να σχεδιάσει κεντρικά, να τιμολογήσει και να διακινήσει αγαθά και υπηρεσίες αποτελεσματικότερα από το πλήθος των ελεύθερα συναλλασσόμενων ατόμων που λαμβάνουν ατομικά οικονομικές αποφάσεις. Η κρίσιμη διαφορά μεταξύ του κεντρικού σχεδιασμού και της ελεύθερης αγοράς ήταν το έλλειμμα πληροφορίας του πρώτου. Και στο τέλος του 20ου αιώνα το θέμα έληξε πανηγυρικά. Τα συστήματα κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας είτε κατέρρευσαν είτε εισήγαγαν στις οικονομίες τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς για να επιβιώσουν. Ζούμε σε μια εποχή που η ελευθερία και η αποτελεσματικότητα συνάδουν. Όσο πιο ελεύθερη είναι μια κοινωνία, τόσο αποτελεσματικότερη είναι η οικονομία της. Αυτό επιβεβαιώνουν κι οι διάφοροι δείκτες διεθνών οργανισμών που μετρούν τέτοια πράγματα.

    Σιγά-σιγά, όμως, βρισκόμαστε σε νέες συνθήκες οι οποίες θα θέσουν σε δοκιμασία την αρχή αυτή. Πλέον οι μηχανές (οι αλγόριθμοι, αν προτιμάτε) που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε, να συναλλασσόμαστε και να αντλούμε γνώσεις και πληροφορίες αποκτούν δυνατότητες που μπορούν να κάνουν εφικτά τα πιο υγρά όνειρα των κεντρικών σχεδιαστών. Από την οικονομία μέχρι την διακίνηση των ιδεών, κυβερνήσεις και εταιρείες αποκτούν περισσότερα εργαλεία ελέγχου, πρόβλεψης και, μεσοπρόθεσμα, ελέγχου των ανθρώπινων συμπεριφορών, άρα της αγοράς και της κοινωνίας. Τεχνολογικές καινοτομίες όπως τα social media, το machine learning, η τεχνητή νοημοσύνη και τα big data, αντλούν και επεξεργάζονται όλο και αποτελεσματικότερα τις τεράστιες ποσότητες πληροφορίας που εμείς οι ίδιοι παρέχουμε για να διευκολύνουμε τις ζωές μας. Ο γραφειοκράτης κεντρικός σχεδιαστής του παρελθόντος ήταν αδύνατο να προβλέπει και να γνωρίζει τα εκατομμύρια αναγκών των πολιτών της χώρας που διοικούσε. Ο αλγόριθμος θα μπορεί.

    Κι αν έχει την πληροφορία ο «γραφειοκράτης», σημαίνει ότι θα μπορέσει να σχεδιάσει την οικονομία; Θα υπακούσουν τα ελεύθερα άτομα στα κελεύσματά του; Ο οικονομικός κεντρικός σχεδιασμός του 21ου αιώνα θα χρησιμοποιεί περισσότερο τα εργαλεία που καθόρισαν τα αποτελέσματα στις αμερικανικές εκλογές παρά τα απαρχαιωμένα πενταετή πλάνα των σοβιετικών και την αυστηρή κατά τόπους εφαρμογή από εντολείς του Κόμματος. Τα αυταρχικά καθεστώτα ανά την υφήλιο αποκτούν μια διευρυμένη εργαλειοθήκη που ίσως τους επιτρέψει να κυριαρχήσουν οικονομικά, ακριβώς όπως οι φιλελεύθερες δημοκρατίες κυριάρχησαν μετά τον Β’ ΠΠ. Πλέον η διαταγή για εφαρμογή ποσοτικών στόχων δεν θα χρειάζεται να φτάσει στα ορυχεία μέσω του κομματικού κομισάριου με φόβητρο διακοπές στη Σαχαλίνη. Code is Law, όπως είχε πει ο L. Lessig. Ο κώδικας, όπως έχουμε δει, διαμορφώνει ήδη τις timeline στα κοινωνικά δίκτυα και επηρεάζει χωρίς ουδετερότητα τον πολιτικό διάλογο και τις θέσεις μας για την κοινωνία και την οικονομία. Ο κώδικας που θα διατρέχει τις χιλιάδες καθημερινές λειτουργίες που κάνουμε, θα μπορεί να τις επηρεάζει προς τα ‘κει που αποφασίζει ο σχεδιαστής του.

    Κάθε αυταρχική κυβέρνηση θα μπορεί να επεμβαίνει αποφασιστικά, όχι μόνο στο κανονιστικό πλαίσιο της οικονομίας όπως κάνει ήδη, αλλά στις διαθέσεις των επιμέρους ατόμων. Αυτό, δεν αποκλείεται, να δώσει στον αυταρχισμό το πάνω χέρι. Ήδη κινήματα στη Δύσης με– κατά κύριο λόγο – απολυταρχικής καταγωγής αιτήματα δείχνουν πως οι έννοιες ελευθερία και ευημερία έχουν αρχίσει να αποσυνδέονται στις συνειδήσεις πολλών ανθρώπων.

    Αυτό είναι το σύμπτωμα των φιλοσοφικών ανακατατάξεων που προκάλεσαν οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών. Από τη γενετική ως τις κοινωνικές επιστήμες και από την επιστήμη του κλίματος ως τα συμπεριφορικά οικονομικά διαμορφώνεται ένα consensus που, αν μη τι άλλο, υποβιβάζει την ελεύθερη βούληση και την ατομικότητα. Στατιστικές που εμφανίζονται όλο και συχνότερα δείχνουν πως το ίδιο το κοινωνικό περιβάλλον ή άλλα κληρονομημένα στοιχεία καθορίζουν το μέλλον του κάθε ατόμου περισσότερο από τις επιλογές του. Οι φόβοι αυτοί πολλαπλασιάζονται από τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας: δεν έχει σημασία αν είσαι καλός οδηγός μεταφορών, όλοι οι οδηγοί μεταφορών θα είναι άνεργοι σε είκοσι χρόνια. Απότοκο αυτών των βημάτων είναι και η, όλο και ισχυρότερη, πολιτική των ταυτοτήτων, τα identity politics της δεξιάς και της αριστεράς: δεν είναι σημαντικό ποιος είσαι αλλά πού ανήκεις.

    Άρα το μέλλον είναι μια δυστοπία αυταρχισμού; Ένα Matrix στο οποίο η ελεύθερη βούληση είναι μια ψευδαίσθηση και κάθε μας επιλογή είναι επιβεβαίωση των προβλέψεων ενός αλγορίθμου που μας ξέρει καλύτερα από εμάς τους ίδιους; Κάθε νέα τεχνολογική αλλαγή, κάθε κοινωνική ανησυχία και κάθε δράση των κυβερνήσεων και των ισχυρών του κόσμου πρέπει να έχει ως μετρήσιμο μέγεθος τη μεταβολή της ελευθερίας του ατόμου. Οι παλιοί διαχωρισμοί έχουν ελαφρώς μετασχηματιστεί και όλο και περισσότερες φορές η στάση απέναντι στους συνήθης «κακούς» θα είναι παραπλανητικός οδηγός.

    Στα δύσβατα ιδεολογικά ζητήματα του μέλλοντος οι φιλελεύθεροι πρέπει να θυμόμαστε τις απαρχές: το αξίωμα ότι κάθε άτομο ανήκει στον εαυτό του και το δικαίωμα κάθε ατόμου να ζει ελεύθερο και ελεύθερα να επιδιώκει την ευτυχία του.

    *Ο κος Γιώργος Αγγελόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 15 Μαρτίου 2019.

  • 30 χρόνια από την ίδρυση του World Wide Web

    Του Άντη Ζέρβα

    Αν

    Πριν από 30 χρόνια τέτοια εποχή, βρισκόμασταν οκτώ μήνες πριν πέσει το Τείχος του Βερολίνου. Απέμεναν τρεις μήνες για να πάμε στις πρώτες από τις τρεις εκλογές που θα ακολουθούσαν σε διάστημα ενός χρόνου. Τα τηλέφωνα είχαν ακόμα καντράν και η ιδιωτική τηλεόραση μπουσουλούσε, πριν κάνει τα πρώτα της βήματα.

    Όσο γινόντουσαν αυτά, ένας Tim Berners Lee σε κάποιο CERN υλοποιούσε το όραμά του για έναν κόσμο στον οποίο υπολογιστές θα επικοινωνούσαν μεταξύ τους και θα μετέδιδαν πληροφορίες με ταχύτητα. Το όραμά του αυτό, το ονόμασε ο ίδιος Παγκόσμιο Ιστό ή World Wide Web.

    Να ‘μαστε λοιπόν, 30 χρόνια μετά, σε έναν κόσμο αγνώριστο, τον οποίο ακόμα και ο Tim Berners Lee δεν θα μπορούσε να περιγράψει σε όλες του τις εκφάνσεις.

    Έναν κόσμο με απίστευτα πλεονεκτήματα: επικοινωνίες σχεδόν μηδενικού κόστους με κάθε γωνιά του πλανήτη, διάχυση της επιστημονικής γνώσης, ιατρικές πράξεις εξ αποστάσεως, διεθνείς συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο, επικοινωνία, δικτύωση, ανάδυση νέων επαγγελμάτων και ευκαιριών, οικονομική ανάπτυξη.

    Αλλά και έναν κόσμο με νέους κινδύνους: fake news, hackers, ηλεκτρονικές απάτες, πόλεμος πληροφοριών, παρακολούθηση δραστηριοτήτων και εύκολο profiling πολιτών.

    Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που τόσο μεγάλες αλλαγές έχουν συντελεστεί σε τόσο λίγο χρόνο, στην διάρκεια μόλις μίας γενιάς. Είναι νωρίς να μιλήσουμε για θετικό ή αρνητικό ισοζύγιο, αν και δισεκατομμύρια άνθρωποι είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να εκτοξεύεται στην εποχή του internet και χώρες χωρίς πλούσιους φυσικούς πόρους είδαν μια ευκαιρία να ξεχωρίσουν.

    Με αφορμή τα 30 χρόνια από την ίδρυση του World Wide Web, θα ήθελα να εστιάσω σε τρία σημεία της Ιστορίας του. Το πρώτο είναι το ίδιο το όραμα του Tim Burners Lee, σύμφωνα με την Wikipedia, «για ένα κόσμο όπου ο καθένας θα μπορούσε να ανταλλάσσει πληροφορίες και ιδέες άμεσα προσβάσιμες από τους υπολοίπους», έναν κόσμο με ελευθερία στην πληροφόρηση.

    Το δεύτερο είναι το περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε. Ένα περιβάλλον επιστημονικής ελευθερίας, χωρίς την καθοδήγηση κάποιας κρατικής οντότητας.

    Το τρίτο είναι η ίδια η εξέλιξή του. Όλες αυτές οι κοσμογονικές αλλαγές, δεν έγιναν βάσει προβλέψεων και αρχικού σχεδίου, αλλά με την ελεύθερη συμμετοχή εκατομμυρίων και – πλέον – δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

    Και εδώ είναι ίσως το κυριότερο στοιχείο του και μια μεγάλη υποθετική ερώτηση: θα μπορούσε ποτέ το Διαδίκτυο να είχε προκύψει ως αποτέλεσμα κεντρικού σχεδιασμού;

    *Ο Άντης Ζέρβας είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

    *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal την 14 Μαρτίου 2019.